Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Σάββατο 28 Μαρτίου 2020

Σαρακατσαναίοι.




«Νομάδες από πανάρχαια μήτρα κτηνοτρόφων, τσελιγκάδες, τσοπάνοι, προβαταραίοι, χωρίς τη δική τους γη και μόνιμη κατοικία, περπατάρηδες και κόσμος από λόγγα… αυτοί είναι, σύμφωνα με την Αγγελική Χατζημιχάλη, οι Σαρακατσαναίοι. Υποταγμένοι από το επάγγελμά τους στο κλίμα, στη φύση και στις αντιθέσεις της που προκαλούν το νομαδισμό, ζούνε στους κάμπους το χειμώνα και ανεβαίνουν στα βουνά το καλοκαίρι. Κάνουν πάντα την ίδια ζωή χάρις στα κοπάδια τους, τη μοναδική τους περιουσία. Σε αυτά χρωστάνε την ύπαρξή τους και ζουν αποκλειστικά από τα προϊόντα των κοπαδιών τους.» 

Ανοίγοντας μία μικρή παρέθενση, επισημαίνεται πως αυτός ο τρόπος ζωής, της μη μόνιμης κατοικίας λαών ή φυλών και της μετακίνησής τους από τόπο σε τόπο, αποτελεί μία θεμελιώδη έννοια για την κατανόηση, σε σημαντικό βαθμό, της ιστορίας της ανθρωπότητας. 

Σύμφωνα με τον Γάλλο δημοσιογράφο Ζακ Αταλί, ο νομαδισμός υπήρξε η κινητήρια δύναμη της προόδου και της εξέλιξης. Καθώς, η ανανέωση είναι μία δυναμική, κι όχι στατική, κατάσταση που εμπεριέχει την κίνηση, είναι προφανές, ότι συνδέεται, από την ίδια της τη φύση, με τον νομαδισμό. Κατ’ επέκταση, είναι γεγονός πως οι μεγαλύτερες και σπουδαιότερες ανακαλύψεις και μεταβολές στον κόσμο, επήλθαν μέσα από τις επινοήσεις των διαφόρων νομαδικών λαών, όπως: η φωτιά, ο τροχός, η τέχνη, η μουσική, η γεωργία κτλ. 

«Στράτα», «Βουνά», «Χειμαδιά»: τρεις λέξεις που μέσα τους κλείνουν ολόκληρη τη ζωή των Σαρακατσαναίων, αναφέρει, χαρακτηριστικά, ο Ευριπίδης Μακρής. Οι Σαρακατσάνοι, ως αυτόχθων νομαδικός λαός, απ’ τα πανάρχαια ακόμη χρόνια, μετακινούνταν συνεχώς μεταξύ βουνών και πεδιάδων. Αυτές, οι εποχικές μετακινήσεις τους βρίσκονταν σε άμεση συνάρτηση κι επιβάλλονταν, κατά κάποιο τρόπο, αφενός μεν, απ’ την τεχνική της κτηνοτροφίας, κι αφετέρου δε, απ’ τις ανάγκες των κοπαδιών τους.



Έτσι, την Άνοιξη, και συγκεκριμένα του Αγίου Γεωργίου, “κίναγαν” με τα καραβάνια τους για τα ψηλά βουνά, αναζητώντας κατάλληλα βοσκοτόπια για τα κοπάδια τους. Απ’ την άλλη, με τον ερχομό του φθινόπωρου, κοντά στη γιορτή του Αγίου Δημητρίου, ξεκινούσαν τις προετοιμασίες τους για τα «χειμαδιά». Έχοντας ορίσει ημερομηνία αναχώρησης για την μεγάλη «στράτα», η οποία θα διαρκούσε εφτά με δέκα ημέρες, αποχαιρετούσαν τα βουνά τους και έπαιρναν το δρόμο για τις πεδιάδες, προκειμένου να ξεχειμωνιάσουν τα ζώα τους. 

Πατρίδα, λοιπόν, των Σαρακατσαναίων θεωρούνταν, αναμφισβήτητα, τα βουνά, μιας και αποτελούσαν γι’ αυτούς το σταθερό σημείο των μετακινήσεών τους, τα μέρη του «ξεκαλοκαιριού» τους. Έτσι, κάθε καλοκαίρι επιφορτίζονταν με την κατασκευή, στο ίδιο, συνήθως, βουνό ή περιοχή, των «κονακιών» τους. Αυτά, περιλάμβαναν τα καλύβια, τα οποία χρησιμοποιούσαν για την κατοικία τους, τα μαντριά και κάθε άλλη, απαραίτητη για τις εργασίες τους, κατασκευή. Αντιθέτως, τον χειμώνα επέλεγαν, για την εγκατάστασή τους, οποιαδήποτε πεδινή τοποθεσία τους προσέφερε καλύτερα βοσκοτόπια και, γενικά, ομαλότερες και ηπιότερες συνθήκες διαβίωσης. 


Η βάση της οργάνωσης της κοινωνικής ζωής των Σαρακατσαναίων, ήταν το «Τσελιγκάτο», το οποίο χαρακτηρίζεται ως ένα είδος παραγωγικού συνεταιρισμού, μία μικρή κοινωνία, αποτελούμενη από, περίπου, 20-50 οικογένειες. Το κάθε τσελιγκάτο εξασφάλιζε και προωθούσε τη συνεργασία κι αλληλεγγύη μεταξύ των μελών του. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, ήταν η οικονομική και κοινωνική αυτάρκεια, η ανεξαρτησία κι η ελευθερία του, ενώ η κτηνοτροφία κι η τυροκομία αποτελούσαν τη βασική πηγή των εσόδων του. 

Αρχηγός του τσελιγκάτου, ήταν ο τσέλιγκας ή αρχιτσέλιγκας. Αυτός κατείχε, μέσα σ’ αυτό, τον κυρίαρχο ρόλο, διασφαλίζοντας την ομαλή κοινωνικο – οικονομική λειτουργία όλης της κοινότητας. Επιπλέον, αναλάμβανε την οικονομική διαχείριση των κοπαδιών των οικογενειών, διεκπεραίωνε όλες τις εμπορικές και διοικητικές επαφές τους με την περιβάλλουσα κοινωνία, αποφάσιζε για τον τόπο της εγκατάστασης του κονακιού κτλ. 

Το σύνολο των κονακιών, που διαμόρφωνε τον σαρακατσάνικο οικισμό, φανέρωνε το πρόσκαιρο κι εφήμερο της διαμονής της ομάδας σε κάθε μέρος. Κι αυτό γιατί, τα υλικά που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή των καλυβιών, περιλάμβαναν τα πιο απλά μέσα καθώς και τις ακατέργαστες πρώτες ύλες που τους προσέφερε, απλόχερα, η φύση: τα ξύλα, τις πέτρες, το μαλλί των ζώων κ.α. 


Τα κονάκια εκτείνονταν, συνήθως, σε αρκετά μεγάλη έκταση, όπου οι καλύβες καθώς κι οι διάφορες άλλες κατασκευές τοποθετούνταν κατά ομάδες, ανάλογα με τη συγγένεια και τις διαμορφούμενες σχέσεις μεταξύ των διαφόρων οικογενειών. Τα μικρά τσελιγκάτα αποτελούνταν από δύο έως πέντε καλύβια, τα πιο συνηθισμένα από δώδεκα έως δεκαπέντε, ενώ τα μεγαλύτερα τσελιγκάτα περιλάμβαναν πάνω από πενήντα καλύβες. 



Το γενικό σχήμα της καλύβας των Σαρακατσαναίων ήταν ιδιαίτερο, καθώς είχε κυκλική κάτοψη με ωοειδής τομή. Η διάταξή της συνδύαζε τη λειτουργικότητα με την πρακτικότητα, καθώς και την οικονομία του χώρου. Στοιχεία αυτής της αυθόρμητης αρχιτεκτονικής των Σαρακατσαναίων έχουν, βαθιά, τις ρίζες τους στην αρχαιότητα και αντιστοιχούν στις κυκλικές κατοικίες που εντοπίζονται σ’ όλες τις αρχέτυπες μορφές πολιτισμού. Θεωρείται, επίσης, σκόπιμο να επισημάνουμε στο σημείο αυτό, και τον ιδιαίτερο συμβολισμό του κύκλου καθώς και τις, όποιες, μαγικές – αποτρεπτικές του ιδιότητες, στις οποίες πίστευαν οι διάφοροι λαοί, απ’ τα πανάρχαια ακόμη χρόνια. 

Αναφέρεται, ότι οι κύριοι τύποι του σαρακατσάνικου κονακιού είναι δύο. Ο πρώτος, λέγεται ορθό καλύβι ή κονάκι. Αυτό ήταν κυκλικό στην κάτοψή του, ενώ στένευε προς τα πάνω, καταλήγοντας σε μια κωνική κορυφή. Ο δεύτερος τύπος, είναι το μεγάλο - διπλό καλύβι, το οποίο είχε διπλή σκεπή, με τη σαμαρωτή του στέγη να στηρίζεται σ’ έναν μεγάλο σκελετό. Το σχήμα του είναι ορθογώνιο παραλληλόγραμμο, ενώ σημειώνεται, ότι αποτελεί νεότερη κατασκευή, κυρίως, μεταπολεμική. Ο φράχτης που, πολλές φορές, κατασκευάζονταν γύρω – γύρω απ’ τα καλύβια, ονομαζόταν φριτζάτο και διαμόρφωνε σ’ αυτά μία ευρύχωρη αυλή. (Ευριπίδης Μακρής, «Ζωή και Παράδοση των Σαρακατσαναίων», Ιωάννινα 1997).

Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να αναφερθεί ότι η κατασκευή ενός κονακιού αποτελούσε κύριο μέλημα των γυναικών. Έτσι, πρώτη ενέργειά τους, ήταν η συγκέντρωση των απαιτούμενων υλικών: μεγάλα κλαριά, μικρά δεντράκια, χόρτα, βούρλα, φυλλώματα κ.α. Ανάλογα με την περιοχή της εγκατάστασής τους, χρησιμοποιούνταν για τα κάθετα στοιχεία του καλυβιού, τα λεγόμενα «μπηχτάρια»: οξιές, έλατα, ιτιές, πεύκα και βελανιδιές. Διάφορες βέργες χρησίμευαν για τα δεσίματα, ενώ οι κατασκευές σκεπάζονταν ολόκληρες με φυλλώματα από έλατα, πεύκα, σπάρτα, άχυρα, πουρνάρια, φτέρες, νεροκάλαμα κ.α. 

Περνώντας, τώρα, επιγραμματικά στην περιγραφή της κατασκευής του κονακιού, είναι αξιοσημείωτη τόσο η ακρίβεια των μετρήσεων όσο κι η σχολαστικότητα, με την οποία πραγματοποιούνταν τα επιμέρους τμήματα του κονακιού.


Έτσι, αναφέρεται ότι για να επιτύχουν το ακριβές σχήμα του κύκλου, έστηναν έναν πάσσαλο στο κέντρο της περίκεντρης καλύβας και μ’ ένα σχοινί το οποίο περιέστρεφαν, γύρω απ’ αυτόν, χάραζαν την περιφέρεια του κύκλου, κάνοντας τρύπες, σε ίσες μεταξύ τους αποστάσεις, τοποθετώντας μέσα σ’ αυτές τα κλαριά, δηλαδή τα κάθετα στοιχεία μήκους 2,5 – 3 μ., που θα χρησίμευαν για το στερέωμα του κονακιού. Όσον αφορά τη διάμετρο της κυκλικής βάσης, αυτή άγγιζε συνήθως τα 6μ., ενώ υπολογιζόταν, πρακτικά, με τα πόδια (περίπου 20 πόδι

Στο επόμενο στάδιο της όλης κατασκευής, περιέπλεκαν στα κάθετα κλαριά βέργες, τα λεγόμενα «λούρα», με αποτέλεσμα να σχηματίζονται ομόκεντροι κύκλοι, ως προς την περιφέρεια της καλύβας, σε ύψος περίπου 2 μ. Κατόπιν, κατασκεύαζαν τη στέγη, δηλαδή την «κατσούλα». Αυτή η κατασκευή, που ήταν το τελείωμα του κονακιού, αφού την έφτιαχναν, επίσης από διάφορα κλαριά, την σήκωναν μ’ ένα μακρύ ξύλο, ώσπου να φθάσει στο επιθυμητό, για το κονάκι, ύψος. Η σημασία της ήταν ιδιαίτερη, καθώς αποτελούσε το βασικότερο σημείο στήριξης και στατικής ισορροπίας του καλυβιού. 

Τελικό στάδιο, αποτελούσε το σκέπασμα του περιγραφόμενου σκελετού με το «σάλωμα». Αυτό περιλάμβανε διάφορα φυλλώματα, άχυρα και φτέρες, τα οποία, τοποθετούμενα, κάλυπταν όλη την κατασκευή. Σημειώνεται, πως η εργασία αυτή, της επικάλυψης, άρχιζε, πάντα, από κάτω προς τα πάνω, με κάθε στρώση να καλύπτεται, πλήρως, απ’ την αμέσως ψηλότερη απ’ αυτήν, αποτρέποντας, μ’ αυτόν τον τρόπο, την είσοδο του νερού της βροχής στο εσωτερικό του κονακιού. 

Με το τελείωμα της κατασκευής, συνήθιζαν πάντα στην κορυφή της κατσούλας να τοποθετούν δύο χαρακτηριστικά σύμβολα, έναν ξύλινο σταυρό κι ένα κλαρί σπαραγγιάς. Ο σταυρός αποτελεί το σύμβολο της πίστης τους στο Θεό, ενώ η σπαραγγιά, ως κατάλοιπο ειδωλολατρικό, θεωρούνταν φυλαχτό και γούρι, για την αποτροπή κάθε κακού πνεύματος. 

Στο εσωτερικό μέρος του καλυβιού, οδηγούσε μόνο ένα άνοιγμα, η πόρτα. Η θέση της ήταν πολύ σημαντική για το κονάκι. Έτσι, γινόταν σε σημείο με κατεύθυνση είτε προς την Ανατολή είτε προς τον Νότο (ποτέ όμως προς τον Βορά), ανάλογα, βέβαια, με την εκάστοτε κλίση του εδάφους κα τη φορά των ανέμων στην περιοχή.

Εσωτερικά, λοιπόν, και σ’ όλο το μήκος της περιφέρειας του κονακιού, κατασκεύαζαν διάφορους πάγκους, από ξύλο ή πηλό, στους οποίους θα τοποθετούσαν οι Σαρακατσάνες το “νοικοκυριό” τους, δηλαδή διάφορα οικιακά σκεύη, υφαντά, σακιά, εργαλεία κτλ. Η “εστία” ή “βάτρα” του κονακιού, τοποθετούνταν στο κέντρο της κυκλικής κάτοψης, με κατεύθυνση προς την εξωτερική πόρτα. 

Τέλος, κλείνοντας την περιγραφή μας, αναφέρεται, επιπλέον, ότι στους εσωτερικούς τοίχους συνήθιζαν να κρεμούν ξύλινους σχηματισμούς, για την τακτοποίηση των διαφόρων αντικειμένων τους, παραδείγματα αποτελούν: η πιατοθήκη, αλλά και το εικονοστάσι με το καντηλάκι του καλυβιού. 





Δευτέρα 23 Μαΐου 2011

Σαρακατσάνικη πατρίδα

«Σαρακατσάνικη πατρίδα δεν είναι ένας ορισμένος τόπος εγκατάστασης, απ’ όπου στα πολύ παλιά χρόνια έφυγαν και σκορπίστηκαν. Πατρίδα τους είναι όλα τα βουνά….»

Σάββατο 26 Μαρτίου 2011

Οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες για το όνομα "Σαρακατσάνος"


Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύτηκε στο τελευταίο φύλλο της εφημερίδας ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΙΚΑ ΧΑΙΡΕΤΗΜΑΤΑ. Συντάκτης του άρθρου είναι ο Παύλος Κατρής πρώην πρόεδρος της Αδελφότητας των εν Αθήναις Σαρακατσαναίων Ηπείρου.

Πολλοί συγγραφείς σχετικών με τους Σαρακατσάνους βιβλίων καθώς και συντάκτες σχετικών άρθρων, ασχολήθηκαν κατά καιρούς για το πότε εμφανίζεται για πρώτη φορά σε γραπτό κείμενο, βιβλίο ή έγγραφο, η λέξη «Σαρακατσάνος». Το θέμα απασχόλησε τους μελετητές γιατί πίστευαν ότι η ανεύρεση θα βοηθούσε στο να δοθεί απάντηση στα ερωτήματα που τους απασχόλησαν και δεν έχουν δοθεί μέχρι τώρα απαντήσεις καθολικά αποδεκτές. Τα ερωτήματα αυτά είναι το θέμα της καταγωγής των Σαρακατσάνων, της έναρξης της νομαδική ς ζωής των και της ετυμολογίας της λέξης «σαρακατσάνος» καθώς επίσης το πώς αποκαλούσαν τους Σαρακατσάνους πριν την καθιέρωση του ονόματος που αυτοί έχουν τώρα.

Η πρώτη χρονολογικά πηγή που αναφέρεται σαφώς στους Σαρακατσάνους χωρίς όμως να τους κατονομάζει είναι ο Γάλλος Claude Fauriel στη Συλλογή τραγουδιών που εξέδωσε το 1824. Στο έργο αυτό και στα τραγούδια που αναφέρονται στον Κατσαντώνη παραθέτει ορισμένα στοιχεία για τους νομάδες σκηνίτες, όπως τους αποκαλεί.

Το πρώτο, από τα μέχρι στιγμής γνωστά βιβλία, που αναφέρει τη λέξη «Σαρακατσάνος» είναι η «Χρονογραφία της Ηπείρου» του Παναγιώτη Αραβαντινού η οποία εκδόθηκε το 1856. Να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι ο Γάλλος Eugene Yemeniz περιηγήθηκε στην Ελλάδα το 1852, εξέδωσε όμως το βιβλίο του «Scenes et recits des guerres de Ι' Independence, Grece moderne» το 1869 και στο οποίο περιέχει τη βιογραφία του Κατσαντώνη και μέσα σε αυτήν τη λέξη «Σαρακατσάνοι».

Υπάρχουν επίσης ορισμένα έγγραφα, πριν από την έκδοση της «Χρονογραφίας» που περιέχουν τη λέξη «Σαρακατσάνος». Ένα από αυτά δημοσιεύθηκε στο προηγούμενο φύλλο της εφημερίδας «Σαρακατσάνικα Χαιρετήματα» και το οποίο είναι μαρτυρικό κατοίκων του Κουκουλίου Ζαγορίου του 1851 οι οποίοι ψάχνοντας για τα σύνορα του βοσκότοπου του χωριού απευθύνθηκαν στο Χριστόδουλο Τσουμάνη τον οποίο αναφέρουν ως Σαρακατσάνο. Το έγγραφο αυτό περιέχεται στο 2ο τόμο του έργου της Αγγελικής Χατζημιχάλη.

Παλαιότερο από αυτό (28/5/1849) είναι η απολογία προς τον υπομοίραρχο Ανδρίκο Κάππα, του ληστή Τριαντάφυλλου Καρατζόπουλου ο οποίος συμμετείχε σε ληστρική ομάδα Όταν ρωτήθηκε ο ληστής να κατονομάσει τους συντρόφους του, μεταξύ αυτών αναφέρει και τον Στέριο Μάλιαρο, Σαρακατζάνο. Η απολογία αυτή, η οποία δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά από τον Ι. Κολιόπουλο, εθε­ωρείτο για πολλά χρόνια ως το παλαιότερο έγγραφο που αναφέρει τη λέξη Σαρακατζάνος. Υπάρχουν μετά από αυτήν αρκετές καταθέσεις από τη δεκαετία 1850-60 στο «αρχείο Βακάλογλου» που αναφέρουν τη λέξη.

Στο δεύτερο επιστημονικό συνέδριο των Σαρακατσαναίων στη Θεσσαλονίκη σε εισήγησή του ο Χρήστος Ράπτης ανέφερε ότι έχει αντίγραφο εγγράφου του 1838 που αναφέρει τη λέξη «σαρακατσάνος». Επειδή όμως οι εισηγήσεις του Συνεδρίου αυτού δυστυχώς δεν δημοσιεύθηκαν ακόμα, το έγγραφο αυτό δεν έχει μέχρι τώρα δει το φως της δημοσιότητας.

Στα «Σαρακατσάνικα Χαιρετήματα» ασχολούμαστε εδώ και αρκετό καιρό με τη σύνταξη των γενεαλογικών δένδρων των Σαρακατσάνων της Ηπείρου. Στα περισσότερα από αυτά υπάρχει παράδοση ότι κατάγονται από την Αιτωλοακαρνανία και ότι ήρθαν στην Ήπειρο την περίοδο 1800-1850. Ψάχνοντας για πηγές που θα τεκμηριώνουν την παρουσία των Σαρακατσάνων στην Αιτωλοακαρνανία συνάντησα έγγραφα, δημοσιευμένα και μη, τα οποία κάνουν λόγο για εποικισμό νομάδων Σαρακατσάνων καθώς και νομάδων Καραγκούνηδων από το 1835 σε νεοσύστατα χωριά της περιοχής.

Από την Αιτωλοακαρνανία πηγαίνουμε στη Φθιώτιδα η οποία είχε προσαρτηθεί στην ελεύθερη τότε Ελλάδα όπου έχουμε επίσης εποικισμό Σαρακατσάνων με Βασιλικά Διατάγματα τα οποία όμως δεν δημοσιεύθηκαν. Γύρω από τον εποικισμό των Σαρακατσάνων στη Φθιώτιδα υπάρχουν στα αρχεία του Υπουργείου Εσωτερικών αρκετά έγγραφα και επιστολές, από το 1834-1835 τα οποία σαφώς αναφέρουν τη λέξη Σαρακατσάνος. Αντίγραφα από τα έγγραφα αυτά, παρουσιάζονται σήμερα για πρώτη φορά στα «Σαρακατσάνικα Χαιρετήματα». Σημειώνεται ότι πολλά από τα έγγραφα είναι γραμμένα στα Γαλλικά καθότι είμαστε στην εποχή της Αντιβασιλείας και έπρεπε να ενημερωθούν οι εγγυήτριες δυνάμεις της Βασιλείας του Όθωνα.

Σταδιακά θα παρουσιασθούν όλα αυτά τα έγγραφα τα οποία αποτελούν ιστορικά ντοκουμέντα για τους Σαρακατσάνους. Πέρα από τη λέξη «Σαρακατσάνος» που όπως αναφέρθηκε συναντάμε γραπτά για πρώτη φορά, έχουμε στα έγγραφα αυτά ευρεία χρήση της λέξης «βλαχοποιμένες» με την οποία είναι γνωστό ότι αποκαλούν τους σαρακατσάνους στα απομνημονεύματά τους ο Κασομούλης και ο Φωτάκος.

Είμαι βέβαιος ότι συνέχιση της έρευνας σε αρχειακές πηγές θα φέρει στο φως της δημοσιότητας και παλαιότερα έγγραφα από αυτά του 1834 με σημαντικά στοιχεία για την παράδοση και την ιστορία των Σαρακατσάνων.

Σάββατο 26 Φεβρουαρίου 2011


“Το Μακεδονικό ζήτημα”




“Το Μακεδονικό ζήτημα”
denniskontarinis@yahoo.com
Διονύσης Ε. Κονταρίνης
Νέα Υόρκη Γενάρης 2008
Αντίβαρο, Ιανουάριος 2007

 

Το Μακεδονικό Ζήτημα,” όπως καθιερώθηκε να ονομάζεται στη διεθνή πολιτική το εδαφικό πρόβλημα της ευρύτερης περιοχής της Μακεδονίας, δεν είναι ένα θέμα που προέκυψε στις μέρες μας. Οι ρίζες του είναι πάρα πολύ παλιές αλλά, ουσιαστικά μπορεί να πει κανείς, πως ξεκινάει το 1870 με την ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχίας, μιάς οργάνωσης με καθαρά πνευματική διοίκηση, η οποία με την έκδοση του φιρμανιού της στις 10 Μαρτίου του ιδίου έτους, τυπικά επισημοποίησε και διαμόρφωσε το Μακεδονικό Ζήτημα σαν ένα θέμα διεθνούς ενδιαφέροντος.
Όμως το 1873 ιδρύεται η βουλγαρική Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση, (ΙΜΡΟ), γνωστή ως “Κομιτάτο”το οποίο, το 1887 χρηματοδοτήθηκε, γιά τους σκοπούς του, με τέσσερα εκατομύρια  χρυσά φράγκα από τον κρατικό προϋπολογισμό της Σερβίας. Σκοπός της Οργάνωσης αυτής ήταν η δημιουργία μιάς αυτόνομης και αδιαίρετης Μακεδονίας. Βέβαια αν η οργάνωση αυτή πετύχενε τους σκοπούς της η Μακεδονία θα ενώνετο με την Βουλγαρία
Η όλη κίνηση σχετικά με το Μακεδονικό Ζήτημα κορυφώνεται το καλοκαίρι του 1903 όπου ανήμερα της γιορτής του Προφήτη Ηλία πραγματοποιήθηκε η εξέγερση, γνωστή με την ονομασία Ιλιντεν  Η εξέγερση αυτή είχε σαν αποτέλεμα την καταστροφή πολλών ελληνικών κοινοτήτων στην ευρύτερη περιοχή, ενώ παράλληλα παρουσίασε έντονο τον κίνδυνο να χαθεί η ελληνική Μακεδονία.
 Όλα αυτά οδήγησαν τον ελληνισμό σε μιά γενική κινητοποίηση. Έτσι το 1904 άρχισε ο Μακεδονικός αγώνας. Είχε προηγηθεί η υπογραφή της Συνθήκης του Βερολίνου την
1η Ιουλίου του 1878 η οποία  προέβλεπε τη συμφωνία της Ελλάδας με την Οθωμανική Αυτοκρατορία αναφορικά με την χάραξη των συνόρων της Θεσσαλίας και της Ηπείρου, κάτι που ποτέ δεν έγινε αφού το πρωτόκολλο της Συνθήκης, με τις ασάφειες που περιείχε, άφηνε πολλές εκρεμότητες στο θέμα της ταχτοποίησης των συνόρων. Έτσι η Ελλάδα αναγκάστηκε να συνεχίσει τον ξεσηκωμό των Ελλήνων της δυτικής Μακεδονίας. Η Συνθήκη του Βερολίνου, με τις ασάφειες και τις εκρεμότητες, που περιέκλεινε στο πρωτόκολλό της, μπορεί κανείς να πει, ότι έδωσε την αφορμή συγκρούσεων ανάμεσα στα ενδιαφερόμενα γιά την Μακεδονία, κράτη.
Ουσιαστικά, από την πλευρά της Ελλάδας, ο Μακεδονικός αγώνας άρχισε το 1900 με την ίδρυση του ελληνικού “Μακεδονικού κομιτάτου”σκοπός του οποίου ήταν η εμψύχωση του ελληνόφωνου πληθυσμού της Μακεδονίας,  που εδοκιμάζετο από την δράση των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Ένας από τους πρωτεργάτες του Μακεδονικού κομιτάτου ήταν ο Παύλος Μελάς.  Κατά τη διάρκεια του αγώνα αυτού εθελοντικά σώματα από το ελεύθερο ελληνικό κράτος, από την Κρήτη και άλλες περιοχές δίνοντας σκληρές μάχες με τους Βουλγάρους κατάφεραν να διατηρήσουν τον ελληνικό χαρακτήρα σε όλη την περιοχή της κεντρικής και νότιας Μακεδονίας.
Ο Μακεδονικός αγώνας που διήρκεσε τέσσαρα χρόνια κατάφερε να επιτύχει ένα μεγάλο πλήγμα στην επέκταση του βουλγαρικού  προσηλυτισμού των κατοίκων της περιοχής. Οι

                                                           - 2 -

νεκροί και από τις δύο πλευρές υπήρξαν πάρα πολλοί ενώ έχει περάσει στην ιστορία η τραγική δολοφονία του Παύλου Μελά. Ο Μελάς σκοτώθηκε στην Σιάτιστα στις 13
Οκτωβρίου 1904, προδοθείς από τον Βούλγαρο κομιτατζή Μήτρο Βλάχο και αφού εκυκλώθηκε από τούρκικο απόσπασπασμα 150 ανδρών και έδωσε μάχη επί δύο ώρες.
Εν τω μεταξύ, πάνω από το χώρο των Βαλκανίων τα πρώτα σύνεφα των Βαλκανικών πολέμων θα φανούν κάπως νωρίς. Αυτό θα οδηγήσει όλους τους εμπλεκόμενους στο Μακεδονικό Ζήτημα σε κάποια στάση αναμονής. Γνωρίζουν ότι με το τέλος των πολέμων πολλά πράμματα θα πάρουν μιά κάποια άλλη θέση. Έτσι προτιμούν να περιμένουν.
Πράγματι στις 8 Οκτωβρίου του 1912 άρχιζει ο πρώτος Βαλκανικός Πόλεμος και τελειώνει στις 30 Μαϊου του 1913. Με διακοπή ενός μόνο μηνός, στις 29 Ιουνίου 1913 αρχίζει ο Δεύτερος ο οποίος έχει την μικρή διάρκεια του ενός μηνός. Τελειώνει στις 30 Ιουλίου του 1913 και παράλληλα, σχεδόν αμέσως αρχίζει η συνδιάσκεψη του Βουκουρεστίου η οποία στις 10 Αυγούστου εκδίδει το σχετικό πρωτόκολλο με το οποίο παραχωρείται στην Ελλάδα το 51% των εδαφών της Μακεδονίας ενώ η Σερβία παίρνει το 39% και η Βουλγαρία το 10% και, υποτίθεται ότι το πρωτόκολλο αυτό, τις δεσμεύει από τις οποιεσδήποτε μελλοντικές διεκδικήσεις. Όμως το πρωτόκολλο του Βουκουρεστίου, σύμφωνα με το Διεθνές Πολιτικό Δίκαιο, σε έξη χρόνια από σήμερα, το 2013, χάνει κάθε ισχύ του. Τι θα γίνει τότε; Ποιές απαιτήσεις θα εγείρουν τα Σκόπια; Ποιά θέση θα πάρει η Βουλγαρία; Πως θα κινηθεί η Αλβανία;
Τα εμπλεκόμενα μέρη φάνηκε  να ικανοποιούνται με το αποτέλεσμα του πρωτοκόλλου του Βουκουρεστίου αλλά, όπως θα αποδειχτεί σύντομα, μάλλον επιφανειακά. Άλλωστε τα διεθνή πολιτικά γεγονότα δεν τους επιτρέπουν καμμιά κίνηση αφού ο Πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος είναι προ των πυλών. Επιφανειακά το Μακεδονικό Ζήτημα φαίνεται να παραμένει σε μιά κάποια αδράνεια. Όχι όμως και στην πραγματικότητα. Η Σερβία συνεχίζει να κινείται γιά μιά ανεξάρτητη Μακεδονία. 
Ένα χρόνο μετά το τέλος των Βαλκανικών πολέμων και συγκεκριμένα την 28η  Ιουνίου του 1914, δολοφονείται στο Σεράγεβο ο πρίγκηψ της Αυστρίας Φερδινάνδος.
Η δολοφονία αυτή έχει χαρακτηριστεί από τους ιστορικούς, κι΄αυτό είναι η αλήθεια, σαν ο σπινθήρας που άναψε την φωτιά του Α! Παγκόσμιου πολέμου. Έτσι την 28η Ιουλίου 1914 η Αυστρία κηρύσσει τον πόλεμο στη Σερβία και ο Α! Παγκόσμιος πόλεμος έχει αρχίσει. Τέσσερα χρόνια θα κρατήσει ο πόλεμος αυτός, ο οποίος θα τελειώσει την 11η  Νοεμβρίου του 1918. Όχι όμως και γιά την Ελλάδα, η οποία θα εμπλακεί στην περιπέτεια της Μικρασιατικής εκστρατείας, η οποία θα τελειώσει στις 2 του Σεπτέμβρη του 1922 με την οπισθοχώρηση της ντροπής, με 1.500.000 ξεριζωμένους και ένα πλήθος οικονομικών προβλημάτων.
Την κρίσιμη εκείνη περίοδο η Ελλάδα, αντιμέτωπη στη συνδιάσκεψη της Λωζάννης με μιά Τουρκία που είχε υπερβολικές απαιτήσεις, στρέφεται προς τα γειτονικά της κράτη ζητώντας κάποια στήριξη. Όμως τόσο γιά την Σερβία όσο και γιά την Βουλγαρία το Μακαδονικό Ζήτημα συνέχιζε να υπάρχει. Έτσι και τα ανταλλάγματα της υποστήριξης ήσαν κάτι που η Ελλάδα δεν θα μπορούσε ποτέ να δεχτεί.
Σερβία και Βουλγαρία ζητούσαν να αναγνωριστεί η Θεσσαλονίκη σαν Σερβικό έδαφος, κυριαρχικές παραχωρήσεις στη σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης-Γευγελή, αναγνώριση σε σερβική μειονότητα των σλαβοφώνων της Δυτικής Μακεδονίας και
                                                      - 3 -

πολλά άλλα. Φυσικά η Ελλάδα αρνήθηκε όλες αυτές τις απαιτήσεις και απόμεινε μόνη της να σηκώσει το σταυρό του μαρτυρίου της.
Τότε ήταν που η Σερβία ξεκίνησε μιά μεγάλη δυσφημηστική εκστρατεία σε βάρος της Ελλάδας σε πολλά επίπεδα.
Τον Μάρτη του 1924 συνέρχεται η Σύνοδος της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας η οποία αποδέχτηκε επίσημα την βουλγαρική θέση γιά την ίδρυση της
“ Ενιαίας και ανεξάρτητης Μακεδονίας” Δυό μήνες αργότερα, τον Μάϊο του ιδίου έτους, θα γίνει το 5ο Παγκόσμιο Συνέδριο της Κομιντέρν το οποίο και θα επικυρώσει την απόφαση της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας. Στο Συνέδριο αυτό εκπροσωπείτο και το Κ.Κ. Ελλάδας με τους Παντελή Πουλιόπουλο και Σεραφείμ Μάξιμο, δύο από τα πλέον επιφανή και αξιόλογα στελέχη που επαρουσίασε στην ιστορία του το ΚΚΕ. Οι Έλληνες εκπρόσωποι θα αποδεχτούν την απόφαση του Συνεδρίου, γιά να μην κατηγορηθεί το ΚΚΕ ότι διασπά το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, όπως δικαιολογήθηκαν αργότερα, αλλά κάποια στιγμή θα αποσύρουν την αποδοχή τους από την απόφαση αυτή και ο μεν Πουλιόπουλος, με άρθρο του στον Ριζοσπάστη, θα ασκήσει έντονη κριτική στο κόμμα γιά τα συνθήματα που υιοθέτησε γιά ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονίακαιενιαία και ανεξάρτητη Θράκηκαι ο Μάξιμος θα διαφωνήσει δημόσια και θα παραιτηθεί αποχωρόντας από το κόμμα. Εν τω μεταξύ η Κομιντέρν θα συνεχίσει την ασφυκτική της πίεση γιά το Μακεδονικό υποχρεώνοντας σε παραίτησει από το ΚΚΕ δυό Γραμματείς και σημαντικά στελέχη του κόμματος. Τον Γιάννη Κορδάτο και τον Θωμά Αποστολίδη.
Στην Ελλάδα από το 1922 και μετά η κατάσταση παραμένει συγκεχημένη με τις κυβερνήσεις και τις δικτατορίες να διαδέχονται η μιά την άλλη. Η χώρα προσπαθεί μάταια να βρει τον ρυθμό της. Κανείς δεν δείχνει να έχει την διάθεσει να ασχοληθεί με το μεγάλο αυτό πρόβλημα. Έτσι το Μακεδονικό Ζήτημα παραμένει απλά ένα παιγνίδι γιά έναν παίκτη.
Η δικτατορία του Μεταξά τον Αύγουστο του 1936, θα ρίξει όλο της το βάρος στην φασιστοποίηση της χώρας και στο να .... αψηλώσουν τα στάχυα και να ανθίσουν όλα γύρω τα βράχια. Θα φτιάξει όμως και τα οχυρά στα σύνορα της Βουλγαρίας νομίζοντας ότι εκεί διαγράφεται όλος ο κίνδυνος. Η Σερβία θα απομείνει μόνη της να συνεχίσει να καταστρώνει τα σχέδιά της γιά την Μακεδονία.
Πριν τελειώσει ο απόηχος του Α! Παγκοσμίου πολέμου ένας δεύτερος φαίνεται να είναι πάρα πολύ κοντά. Την 1η Σεπτεβρίου του 1939 η Γερμανία του Χίτλερ εισβάλει στην Πολωνία. Πολύ σύντομα όλη η Ευρώπη, χωρισμένη σε δύο στρατόπεδα θα χορεύει το βαλς των κανονιών. Στις 28 Οκτ. του ΄40 η Ελλάδα θα παρασυρθεί σ΄αυτόν τον χορό. Μαζύ της και οι άλλες δυό χώρες που αγωνίζονται γιά την κυριαρχία τους στην Μακεδονία. Το Μακεδονικό Ζήτημα φαίνεται να παγώνει. Όμως κάτω από το φαινομενικό αυτό πάγωμα  η Σερβία δεν θα σταματήσει το όραμά της.
Στις 3 Αυγούστου του 1943 ο Τίτο στην παλιά περιοχή της Νότιας Γιουγκοσλαβίας θα ιδρύσει τη “Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας. η οποία στις 7 Απριλίου του 1963 να μετονομασθεί σε Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Το Μακεδονικό Ζήτημα άρχίζει πλέον να παίρνει διαστάσεις επικίνδυνες γιά την Ελλάδα, που όμως δείχνει να μην ανησυχεί.

                                                     - 4 -

Το φθινόπωρο του 1944, πριν να τελειώσει ο πόλεμος, η Γιουγκοσλαβία και η Βουλγαρία καταστρώνουν σχέδιο ίδρυσης μιάς Βαλκανικής Ομοσπονδίας όπου μέσα στα όριά της θα έκλεινε και ολόκληρη την Μακεδονία σαν ανεξάρτητο κράτος. Μάλιστα ο Τίτο είχε πει τότε στον Δημητρώφ της Βουλγαρίας ότι αν αποφάσιζε την συμμετοχή του στην Ομοσπονδία θα έπρεπε να αποτελέσει το έβδομο κράτος αφού τα άλλα έξη θα ήσαν η Σερβία, η Κροατία, η Σλοβενία, το Μαυροβούνιο, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η Μακεδονία. Η πρόταση αυτή έβαλε σε σκέψεις πολλά σημαίνοντα στελέχη του ΚΚ Βουλγαρίας, που φοβήθηκαν ότι η παραχώρηση εδαφών της βουλγαρικής Μακεδονίας θα προκαλούσε εσωτερική εξέγερση. Έτσι γιά μιά ακόμη φορά το σχέδιο μιάς Βαλκανικής Ομοσσπονδίας αποτύγχανε.
Τον Μάϊο του 1945 θα τελειώσει ο Β! Παγκ. Πόλεμος ο οποίος ουσιαστικά θα λήξει στις 9 Σεπτεμβρίου του ιδίου χρόνου με την άνευ όρων παράδοση και της Ιαπωνίας.
Οι λαοί του κόσμου μέσα από τα ερείπια του πολέμου θα αρχίσουν τον αγώνα της ανασυγκρότησης. Όχι όμως και η Ελλάδα η οποία θα εμπλακεί στον Εμφύλιο των ξένων συμφερόντων.
Γιά πάνω από τρία χρόνια, η Ελλάδα θα είναι μπλεγμένη στον Εμφύλιο αδυνατώντας να παρακολουθήσει τις κινήσεις των γειτόνων της γύρω από το θέμα της Μακεδονίας, που από τον Τίτο δεν ξέφυγε ούτε μιά ημέρα.
To 1947 με τα διάφορα σχέδια βοήθειας οι Ηνωμένες Πολιτείες θα κάμουν την επίσημη εγκατάστασή τους στα Βαλκάνια, αρχίζοντας από την Ελλάδα. Έχουν διαπιστώσει ότι η περιοχή, γιά πολλούς λόγους, παρουσιάζει γι΄αυτούς ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον.
 Στις 9 Αυγούστου του 1949 ο Εμφύλιος θα φτάσει στο τέλος του με την μεταφορά του κύριου όγκου του Δημοκρατικού Στρατού στις γειτονικές χώρες. Γιά την Ελλάδα θα αρχίσει ο αγώνας της ανασυγρότησης. Φυσικά το Μακεδονικό Ζήτημα θα περάσει γιά μιά ακόμη φορά σε δεύτερη θέση. Το παιγνίδι, από σφάλμα της Ελλάδας θα συνεχίσει να παίζεται με έναν μόνο παίχτη. Λίγα χρόνια αργότερα ο αείμνηστος αρχαιολόγος Μανώλης Ανδρόνικος θα πει:  “Στην υπόθεση των Σκοπίων φερθήκαμε σαν ηλίθιοι”και θα έχει απόλυτα δίκιο.
Μετά το θάνατο του Τίτο στο προσκήνιο θα φανεί ο Γκλιγκόρωφ ο οποίος παρ΄όλη την διαλακτικότητα, που θα αφήσει να περνάει προς τα έξω, στην ουσία θα είναι αυτός που θα κηρύξει τον αγώνα του αλυτρωτισμού. Οι σάλπιγκες του κινδύνου αρχίζουν να αφυπνίζουν την Ελλάδα.
Στις 6 Οκτωμβρίου του 1955 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής γίνεται γιά πρώτη φορά πρωθυπουργός της Ελλάδας. Μακεδώνας την καταγωγή με ευαισθησίες γιά την περιοχή της καταγωγής του θα είναι αυτός που θα δει το θέμα από τις σωστές του διαστάσεις.
Οι κυβερνήσεις που θα ακολουθήσουν τόσο από τον Καραμανλή όσο και από τον Γεώργιο Παπανδρέου και τους άλλους θα προσπαθήσουν να θέσουν σε κάποια τροχιά λογικής και κάτω από τους διεθνείς νόμους και κανόνες, το θέμα του ονόματος του νέου αυτού κρατιδίου. Όμως θα βρεθούν μπροστά στο πείσμα των Σκοπιανών, που δεν θα είναι πλέον άγνωστο από που και από ποιόν στηρίζονται σε όλες τους τις κινήσεις.
Την 21η Απριλίου του 1967 η Ελλάδα περνάει στα χέρια των παρανοϊκών συνταγματαρχών της Χούντας. Αφοσιωμένοι στα δικά τους σχέδια και με πρωταρχικό σκοπό τους τον πόλεμο ενάντια σε έναν ανύπαρκτο κομμουνιστικό κίνδυνο ο

                                                        - 5 -

Παπαδόπουλος και οι εταίροι του θα αγνοήσουν το Μακεδονικό ζήτημα, αφήνοντας στους Σκοπιανούς ελεύθερο το έδαφος γιά τα δικά τους σχέδια.
Μετά την Χούντα στις κυβερνήσεις της Ελλάδας θα περάσουν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Κώστας Σιμίτης.
Εν τω μεταξύ την δεκαετία του 1990 στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ έχουν αρχίσει να ετοιμάζονται οι νέοι ηγέτες των Σκοπίων, Μπράνκο Τσερβενκόφσκι, Νίκολα Γκρούεφσκι, Σερτζάν Κερίμ, Νίκολα Ντιμιτρόφ και άλλοι. Είναι αυτοί που θα δεχτούν να στηρίξουν μελλοντικά το παιγνίδι των ΗΠΑ στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη.
Στις 17 Σεπτεμβρίου του 1991 το κράτος των Σκοπίων ανακηρύσσει την ανεξαρτησία του και ζητά την αναγνώρησή του. Πρώτη η Βουλγαρία στις 16 Ιανοαρίου του 1992 θα αναγνωρίσει το νέο κρατίδιο γιά να ακολουθήσουν η Τουρκία, η Κροατία, η Σλοβενία, η Λιθουανία. Επιστέγασμα όλων αυτών και η αναγνώρισή τους από τις ΗΠΑ αμέσως μετά τις εκλογές του 2004 όπου ο κ. Μπους εκλέχτηκε γιά μιά ακόμη φορά πρόεδρος των ΗΠΑ με σημαντική οικονομική υποστήριξη από την ελληνική Ομογένεια.
Η δεκαετία του 1990 θα πρέπει να θεωρείται ατύχημα που η Ελλάδα δεν μπόρεσε να καταλάβει τον καινούργιο κόσμο, που είχε αρχίσει να δημιουργείται γύρω της, κυριολεχτικά στη γειτονιά της αγνοώντας επιδειχτηκά τις μεγάλες ευκαιρίες που ανοίγονταν μπροστά της. 
Τρεις μήνες μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας τους, στις 16 Δεκεμβρίου του 1991 αποφασίζεται από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, βιαστικά και χωρίς καμμιά προετοιμασία, η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.
Εν τω μεταξύ ο Γκλιγκόρωφ με τον αλυτρωτισμό του, έχει καταφέρει να αφυπνίσει, επί τέλους, τους Έλληνες, να τους παρασύρει στο παιγνίδι του και να δώσει διαστάσεις στο θέμα της ονομασίας του νέου κρατιδίου που επιμένει να θέλει να λέγεται Δημοκρατία της Μακεδονίας. Είναι επόμενο η κατάσταση αυτή να ανησυχεί σοβαρά την πολιτική ηγεσία της Ελλάδας.
....αλλά τότε, μόλις τότε, στην εποχή της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας,ανακαλύψαμε την ενοχλητική, ίσως εχθρική, πάντως όχι φιλική ανάδυση στην παγκόσμια σκηνή ενός νέου κράτους στα βόρεια σύνορά μας.....Δεν δίναμε καμμιά σημασία σ΄αυτό το κράτος όταν ήταν ένα από τα ομόσπονδα της Γιουγκοσλαβίας.”γράφει ο τότε Υπουργός Εξωτερικών Μιχάλης Παπακωνσταντίνου στο βιβλίο του Το ημερολόγιο ενός πολιτικού.
Μετά από αυτές τις εξελίξεις στις 13 Απριλίου του 1992 το Συμβούλιο αρχηγών κομμάτων με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή πρόεδρο της Δημοκρατίας αποφασίζει σαν θέση της Ελλάδας στο θέμα των Σκοπίων να δεχτεί μόνο ονομασία που δεν θα περιέχει τη λέξη Μακεδονία και τα παράγωγά της. Δυό μήνες αργότερα, στις 27 Ιουνίου 1992 στη Λισσαβόνα το Συμβούλιο Κορυφής της ΕΟΚ (σημερινή  EE )προτείνει όνομα δίχως τον όρο Μακεδονία.
Ένα χρόνο μετά ο Μητσοτάκης θα υπογράψει τα Μέσα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης του Σάϋρους Βανς όπου στο πρώτο τους άρθρο αναφέρουν.
“Η Δημοκρατία της Ελλάδος θα αναγνωρίσει επισήμως την Δημοκρατία της Nova Makedonija......”και θα εκστομίσει εκείνα τα ανεύθυνα λόγια  Μετά από 10 χρόνια κανείς δεν θα θυμάται το Σκοπιανόκαι προχωράει στην υποβολή πρότασης γιά

                                                - 6 -

αναγνώρηση του κρατιδίου με μιά σύνθετη ονομασία, κάτι που θα το πληρώσει  με την πτώση της κυβέρνησής του.
Θα ακολουθήσει η υπογραφή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας η οποία και πάλι από ασυγχώρητο λάθος της Ελλάδας θα δώσει το δικαίωμα στα Σκόπια να χρησιμοποιούν την ονομασία Δημοκρατία της Μακεδονίας και να αρχίσει η αναγνώρησή τους από διάφορες χώρες. Η πρώτη από τις δηλώσεις της νέας κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ το 1993 ήταν η δισκοπή των διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια.  Ήταν ένα τραγικό λάθος η αποχώρηση της Ελλάδας από τις δεσμεύσεις της με την Ενδιάμεση Συμφωνία.
Κάπως αργά η Ελλάδα δείχνει να αφυπνίζεται από τον λήθαργο και αρχίζει πλέον ένα αγώνα πάντοτε μέσα στους διεθνείς κανονισμούς. Ωστόσο από το κρατίδιο, που θέλει να λέγεται Δημοκρατία της Μακεδονίαςόλα αυτά αγνοήθηκαν και δεν σταμάτησαν οι αλυτρωτικές διαθέσεις και προσπάθειες δημιουργίας θέματος Μείζωνος Μακεδονίας”με όλα όσα αυτό μπορεί να συνεπάγεται.
Παράλληλα οι ΗΠΑ επείγονται γιά περισσότερους υποταχτικούς τους στα Βαλκάνια και  φυσικά τα Σκόπια προσφέρονται αλλά και εξυπηρετούν κάποιους σκοπούς. Ο ρόλος των ΗΠΑ έχει γίνει βέβαια γνωστός από καιρό αλλά η ανταλλαγή κάποιων άκρως μυστικών εγγράφων μεταξύ Σκοπίων και ΗΠΑ που φτάνουν στο Υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας το 1993, αποκαλύπτουν πλέον την ανάμιξη της Οάσιγκτων στο θέμα των Βαλκανίων και ιδιαίτερα των Σκοπίων και του Κοσσόβου, αλλά τα έγγραφα αυτά γίνονται και η αφορμή γιά την αποκάλυψη του κατασκοπικού ρόλου του Στηβ Λάλα και την σύλληψή του.
Εν τω μεταξύ στην ηγεσία των Σκοπίων ανεβαίνουν οι κατασκευασμένοι στις ΗΠΑ ηγέτες Τσερβενκόσφσκι, Κερίμ, Ντιμιτρόφ, Γκρούεφσκι και υπόλοιποι και φυσικά μέσα στο καθοδηγούμενο σχεδισμό της εξωτερικής τους πολιτικής από τους πάτρωνές τους, είναι ο αλυτρωτισμός και η επιμονή στο όνομα. Με μιά πετυχημένη εξωτερική πολιτική και εκμεταλευόμενοι παράλληλα τα λάθη της Ελλάδας αναφορικά με την Ενδιάμεση Συμφωνία καταφέρνουν την αναγνώριση με το συνταγματικό τους όνομα από έναν μεγάλο αριθμό χωρών όλου του κόσμου.
Το πρόβλημα πλέον υψώνεται απειλητικό μπροστά στην Ελλάδα. Η επέμβαση των ΗΠΑ μετατρέπεται από διακριτική σε απειλητική γιά την Ελλάδα. Παράλληλα το Κόσσοβο απαιτώντας την ανεξαρτησία του έχει αρχίσει να γίνεται μιά νέα απειλή γιά την ευαίσθητη περιοχή των Βαλκανίων. Οι μελλοντικές εξελίξεις γιά την περιοχή διαγράφονται ακόμη πιό απειλητικές. 
Με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στις κυβερνήσεις της Ελλάδας και με το όραμα της επικράτησης του σοσιαλισμού το Σκοπιανό παραμένει σαν ένα θέμα δεύτερης προταιρεότητας, αφού το πρώτο τραγικό λάθος ήταν να διακόψουν τις διαπραγματεύσεις. Οι γείτονες της Ελλάδας το εκμεταλεύονται και αυτό αποδυκνείοντας έτσι σε όλο τον κόσμο ότι οι σπουδές τους και η εκπαίδευσή τους στην Αμερική δεν πήγαν χαμένες.
Φτάσαμε έτσι σήμερα να θεωρούμε μιά σύνθετη ονομασία πάνω στο όνομα της ελληνικής Μακεδονία, σαν μιά λύση νίκης. Κάτι που αν κάποιος από τους ηγέτες της Ελλάδας τολμήσει να ζητήσει ένα δημοψήφισμα από τον λαό είναι ζήτημα αν θα βρει σύμφωνο ένα 3-5% Θα είναι ένα δύσκολο θέμα γιά την κυβέρνηση της ΝΔ να μπορέσει να περάσει στον ελληνικό λαό την υποταγή της σε έναν ρεαλιστικό συμβιβασμό που δεν θα έχει καμμιά σχέση με τα όσα ο λαός αυτός περίμενε από τους πολιτικούς του.


                                                    - 7 -

Η κατάρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων ανέτρεψε την πολιτική ισοροπία στην Ευρώπη αλλά και ιδιαίτερα στα Βαλκάνια, δημιουργώντας μιά καινούργια πραγματικότητα προς την οποία η Ελλάδα, λόγω της θέσης της, θα έπρεπε να προσαρμοσθεί και φυσικά να αναλάβει κάποιο ρόλο πρωτοβουλίας.Όμως οι πολιτικοί της χώρας δεν το αντελήφθησαν και δεν το εκμεταλεύτηκαν. Κι΄αυτό ήταν ένα μεγάλο σφάλμα τα αποτελέσματα του οποίου θα άρχιζαν να διαφαίνονται πολύ σύντομα.
Στον Καναδά και συγκεκριμένα στο Τορόντο, βρίσκεται η μεγαλύτερη και πλέον οργανωμένη μειονότητα των Σκοπίων. Η οργάνωση κρούσης αυτής της μειονότητας με την ονομασία “Τα παιδιά του Αιγαίου”είναι η πλέον μαχητική και αδιάλλακτη ως προς την ονομασία του κρατιδίου και είναι αυτή που επηρεάζει και την εξωτερική πολιτική των Σκοπίων. Πρόκειται γιά μιά οργάνωση η οποία βαρύνεται με σημαντική δράση εναντίον της Ελλάδας. Την περιοχή αυτή λοιπόν και τους ανθρώπους αυτούς επέλεξε η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας να επισκεφτεί προκειμένου να έχει κάποιες  συζητήσεις και διαβουλεύσεις μαζί τους και να πετύχει κάποιον συμβιβασμό αναφορικά με το πρόβλημα της ονομασίας..
Στα μέσα του 1992 φτάνει στο Τορόντο του Καναδά ο στρατηγός Γριλλάκης απεσταλμένος του τότε πρωθυπουργού Κων. Μητσοτάκη με την εμπιστευτική εντολή να συναντηθεί με τους υπευθύνους της Καναδικής κυβέρνησης και εκπροσώπους των εκεί Σκοπιανών οργανώσεων προκειμένου να βρεθεί μιά συμβιβαστική λύση του προβλήματος της ονομασίας. Παρ΄όλες τις αντιρρήσεις των Καναδικών αρχών, με την μεσολάβηση κάποιου  έγκριτου Ελληνοκαναδού δημοσιογράφου, οι Καναδοί υποχώρησαν και δέχτηκαν να καθήσουν στη θέση του διαιτητή – παρατηρητή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Μετά από μιά πολύωρη θυελώδη συζήτηση και παρά την αδιαλλαξία των Σκοπιανών επετεύχθει και έγινε αποδεκτή και από τα δύο μέρη η ονομασία του κρατιδίου να είναι Nova Macedonia ενώ συμπληρωματικά υπήρχαν και όλες οι διαβεβαιώσεις γιά το απαραβίαστο των συνόρων, την εξάλλειψη των αλυτρωτικών τάσεων, το θέμα Μακεδονικής μειονότητας στην Ελλάδα και άλλα που λειτουργούσαν υπέρ της Ελλάδας.
Μπορεί να πει κανείς ότι στο Τορόντο το 1992 η Ελλάδα πέτυχε αυτό που ήθελε.
Όταν ανακοινώθηκαν στο ελληνικό Κοινοβούλιο και στον λαό όλα αυτά οι αντιδράσεις μόνο με μιά εσωτερική επανάσταση θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν. Στο εσωτερικό της Ελλάδας αλλά και στο εξωτερικό, εκεί που υπήρχαν μεγάλες ομάδες Ομογενών, παρουσιάστηκε ένα ξέσπασμα εθνικού εγωισμού που ξέφυγε από τις πραγματικές του διαστάσεις. Ο ανεξέλεγκτος υπερπατριωτισμός των Ελλήνων γιά μιά ακόμη φορά λειτούργησε αρνητικά. Οι αλυσσιδωτές αντιδράσεις αλλά και τα κομματικά συμφέροντα  οδήγησαν την κυβέρνηση Μητσοτάκη σε παραίτηση και πετάχτηκαν στον κάλαθο των αχρήστων όλα όσα στην συνάντηση του Τορόντο είχαμε πετύχει. Δεκαπέντε χρόνια μετά η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας θα παρακαλάει τους Σκοπιανούς να δεχτούν αυτά που τότε μας αυτοί μας προσέφεραν και εμείς τα πετάξαμε.
Το 1993 την διακυβέρνηση της Ελλάδας αναλαμβάνει το ΠΑΣΟΚ με τον Ανδρέα Παπανδρέου. Μιά από τις πρώτες ενέργειες της νέας κυβέρνησης ήταν η διακοπή των διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια και η αποχώρηση της Ελλάδας από τις δεσμεύσεις της
                                                     - 8 -

με την Ενδιάμεση Συμφωνία. Ήταν το πρώτο τραγικό λάθος από μιά σειρά λάθη που θα ακολουθήσουν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ.   
Σύμφωνα με τις δεσμεύσεις, που περιέκλειε το περιεχόμενο της Ενδιάμεσης αυτής Συμφωνίας, και μετά την αποδέσμευση της Ελλάδας από αυτήν, τα Σκόπια αυτομάτως αποκτούσαν το δικαίωμα να διατηρήσουν την συνταγματική τους ονομασία Δημοκρατία της Μακεδονίας και να ζητήσουν την αναγνώρηση του ονόματός τους, έστω και με διμερείς συμφωνίες. Ουσιαστικά γιά μιά ακόμη φορά η Ελλάδα έδινε την ευκαιρία στους Σκοπιανούς να κινούνται μόνοι τους μέσα στον διεθνή χώρο. Κάτι που το εκμεταλεύτηκαν έξυπνα, σωστά και φυσικά με μεγάλα οφέλη τα οποία τώρα η Ελλάδα αγωνίζεται να τα παραμερίσει πάλι με κινήσεις, που κάθε άλλο παρά το συμφέρον της χώρας εξυπηρετούν. Ήδη σήμερα 120 από τις 170 χώρες του ΟΗΕ έχουν αναγνωρίσει τα Σκόπια με την ονομασία Δημοκρατία της Μακεδονίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά ανάμεσά τους.
Το 1994 η κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου προχωράει σε οικονομικό εμπάργκο προς τα Σκόπια. Ήταν μιά ενέργεια σκληρή και χαρακτηρίστηκε εγκληματική από άλλα κράτη που εγκληματούν πολύ περισσότερο κατά της ανθρωπότητας. Ήταν όμως, όπως αποδείχτηκε, ο μόνος τρόπος που θα μπορούσε να συνετίσει τους Σκοπιανούς. Το λίγο χρόνο που κράτησε το εμπάργκο, το κρατίδιο αυτό κυριολέκτηκα πλησίασε τον αφανισμό.
Με την επέμβαση των Αμερικανών το εμπάργο θα αρθεί αλλά οι Σκοπιανοί από την ίδια στιγμή θα δείξουν ότι δεν έχουν σκοπό να αλλάξουν τακτική στο θέμα της ονομασίας.
Η νέα αντίδραση της Ελλάδας αυτή τη φορά θα προέλθει από τον βιομηχανικό κόσμο. Αρκετοί Έλληνες βιομήχανοι, κυριολεκτικά θα σηκώσουν τις βιομηχανίες τους και θα τις μεταφέρουν στα Σκόπια. Γιά μιά ακόμη φορά το χρήμα θα παραμερίσει την πατρίδα. Περιοχές ευαίσθητες όπως η Θράκη και η Μακεδονία θα ερημώσουν βυθισμένες στην ανεργία ενώ τα Σκόπια θα ευημερούν οι Έλληνες βιομήχανοι θα θησαυρίζουν.
Δεκαπέντε και πλέον χρόνια τώρα, το θέμα της ονομασίας των Σκοπίων βρίσκεται στην εποχή Νίμιτς. Και μέσα σ΄αυτή την υποκριτική εποχή είναι αναγκασμένη και η Ελλάδα να χορεύει. Οι μέχρι τώρα προτάσεις του πρώην Αμερικανού διπλωμάτη Νίμιτς ως μεσολαβητή του ΟΗΕ αντί να οδηγούν σε μιά διευθέτηση κρατούν το ζήτημα ουσιαστικά ανοιχτό σε κάθε είδους ιμπεριαλιστική παρέμβαση.
Πολιτικός καριέρας των ΗΠΑ ο Νίμιτς, είναι επόμενο να κινήται μέσα στα πλαίσια των πολιτικών συμφερόντων της Ουάσιγκτων. Και να ενεργεί σύμφωνα με τα συμφέροντα των ΗΠΑ τα οποία δεν είναι άλλα από της εδραίωσή τους στην ευαίσθητη περιοχή των Βαλκανίων ενάντια στη Ρωσσία, που και αυτή προσπαθεί να εδραιώσει τη θέση στην περιοχή αυτή.  Όμως παρ΄όλη την ικανότητα στην διπλωματία που διαθέτει ο Μάθιους Νίμιτς, δεν κατέστει δυνατόν να κάμψει την αδιαλλαξία των Σκοπιανών. Απλούστατα διότι αυτό είναι κάτι που δεν συμφέρει το παιγνίδι των Αμερικανών. Όμως και από μέρους της Ελλάδας στο θέμα αυτό – και να το πω γιά ακόμη μιά φορά – διαπράχτηκαν τραγικά λάθη. Τα ίδια λάθη που είχε κάμει η εξωτερική πολιτική της χώρας μας και στο πρόβλημα της Κύπρου.
Πάνω στο θέμα της ονομασίας των Σκοπίων διαφαίνεται μιά κάποια υποκρισία των ΗΠΑ. Κι΄αυτό συνάγεται από το γεγονός, ότι ενώ αναγνώρισε μονομερώς τη γειτονική χώρα με το συνταγματικό της όνομα, τώρα παρουσιάζονται ως πρεσβευτές καλής
                                                         - 9 -

θελήσεως γιά να βρεθεί λύση στο όνομα. Είναι ο ρόλος που πάντοτε παίζεται σε βάρος της Ελλάδας από αυτούς που θέλουν - και εμείς τους επιτρέπουμε - να παρουσιάζονται στο πολιτικό προσκήνιο της χώρας μας  με το προσωπείο του προστάτη, του φίλου, του σύμμαχου. Ίσως αυτό να είναι μιά ιδιαιτερότητα που παρουσιάζει η Ελλάδα λόγω της γεωγραφικής της θέσης. Άλλωστε ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε πει κάποτε. “Η κρίσιμη γεωγραφική θέση της χώρας μας, την υποχρέωνε όχι μόνο να δέχεται, αλλά πολλές φορές και να επιζητεί την προστασία των Μεγάλων.”
Τον Μάρτιο του 2004 μετά από απουσία σχεδόν είκοσι χρόνων από την εξουσία, η Νέα Δημοκρατία με τον Κώστα Καραμανλή αναλαμβάνει την διακυβέρνηση της χώρας. Μέσα στα πάρα πολλά προβλήματα που παραλαμβάνει η νέα ηγεσία, είναι και το πρόβλημα της ονομασίας του κρατιδίου των Σκοπίων. Ο Καραμανλής τόσο προεκλογικά όσο και από την θέση του Πρωθυπουργού υπόσχεται πως “...στο θέμα της ονομασίας  
των Σκοπιών θα επιζητήσουμε να δοθεί η λύση που να διασφαλίζει την εδαφική ακαιραιότητα της χώρας μας, της Μακεδονίας μας και την ιστορία μας.”
Τον ίδιο καιρό το θέμα της ανεξαρτησίας του Κοσσόβου από την Σερβία είχε πλέον πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Οι αλβανόφωνοι Κοσσοβάροι με τις παροτρύνσεις των ξένων συμφερόντων επιζητούν την απόσπαση της περιοχής τους από την Σερβία και την ανακήρυξή του σε ανεξάρτητο κράτος. Αρχίζουν οι διμερείς συνομιλίες Αλβανών –Σέρβων υπό την επιτήρηση Επιτροπής του ΟΗΕ η οποία λόγω της συμμετοχής ενός Αμερικανού, ενός Ρώσσου και ενός εκπροσώπου ητς Ευρωπαϊκής Ένωσης παίρνει την ονομασία Τρόϊκα Φυσικά οι συζητήσεις θα καταλήξουν σε αδιέξοδο αφού αυτό συμφέρει τους ενδιαφερόμενους αφέντες.
Στην κίνηση αυτή, της ανεξαρτησίας του Κοσσόβου, η Αλβανία, αλλά και οι αλβανόφωνοι των Σκοπίων δεν μένουν αμέτοχοι. Το όραμα της Μεγάλης Αλβανίας αρχίζει να διαφαίνεται πλέον καθαρά στο πολιτικό προσκήνιο των Βαλκανίων. Γιά μιά ακόμη φορά στην ιστορία της η ευαίσθητη αυτή περιοχή μοιάζει να προετοιμάζει έναν ακόμη πόλεμο. Κάτι το οποίο έγκυροι αναλυτές δεν το αποκλείουν.
Το θέμα της ανεξαρτησίας του Κόσσοβου εκ των πραγμάτων συνδέεται πλέον με τις εξελίξεις των διαπραγματεύσεων των δύο πλευρών – Ελλήνων και Σκοπιανών - γιά την ονομασία των Σκοπίων. Είναι ένα πολιτικό επακόλουθο όχι μόνο λόγω της θέσης των δύο κρατών στην ευρύτερη περιοχή αλλά και διότι τα συμφέροντα των μεγάλων σε όλη αυτή την υπόθεση ευνοούνται με την σύνδεση αυτή. Η ανεξαρτησία του Κοσσόβου θα ευνοήσει τα σχέδια τους και τα Σκόπια μοιραία θα ακολουθήσουν τις εξελίξεις. Απλά διότι δεν θα μπορούν  να κάμουν αλλοιώς αφού οι προστάτες τους θα τα εγκαταλείψουν  σαν άχρηστα πλέον, όταν ολοκληρωθούν τα σχέδιά τους. 
Δεν είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς ποιοί και γιά ποιούς λόγους έχουν ξεκινήσει το τόσο επικίνδυνο αυτό παιγνίδι. Τα συμφέροντα των δύο μεγάλων, Αμερικής και Ρωσσίας επέλεξαν την ευαίσθητη περιοχή των Βαλκανίων γιά την μεγάλη αντιπαράθεσή τους.
Μέσα σε όλον αυτόν τον καταιγισμό των εξελήξεων η ελληνική εξωτερική πολιτική επιλέγει σαν λύση την άσκηση του βέτο στην επικείμενη τον Φεβρουάριο συνέλευση του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, προκειμένου να μελετηθεί εκεί η είσοδος στον οργανισμό αυτόν αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση της Σερβίας, της Αλβανίας και των Σκοπίων. Μπρος στην συνεχιζόμενη αδιαλλαξία των Σκοπιανών ο Καραμανλής σας μόνη λύση βλέπει την άσκηση του βέτο. Θα μπορέσει όμως να πραγματοποιήσει τις δηλώσεις του ή
                                                         - 10 -

μάλλον την απειλή του; Θα τον αφήσουν οι Αμερικανοί αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση της οποίας τα περισσότερα μέλη – κράτη της όχι μόνο βλέπουν σαν ένα πιθανό μέλος τα Σκόπια αλλά ήδη τα έχουν αναγνωρίσει την με την συνταγματική τους ονομασία;
Το τελευταίο ταξίδι του Μάθιους Νίμιτς στην περιοχή των Βαλκανίων αλλά και η επίσκεψή του σε Σκόπια και Αθήνα και οι συναντήσεις του με τους Σκοπιανούς πολιτκούς δεν έφεραν καμμιά  αλλαγή στο σκηνικό. Οι Σκοπιανοί είναι αμετακίνητοι από τη θέση τους. Ο Φεβρουάριος όπου θα γίνει η συνεδρίαση του ΝΑΤΟ  αλλά και της Ευρωπαϊκής  Ένωσης είναι πολύ κοντά.
Στις 17 Μαϊου του 2007 στην εφημερίδα Καθημερινή Αθηνών δημοσιεύεται ένα άρθρο του Αλέξη  Παπαχελά με τον τίτλο O Loser των Βαλκανίων.”Στο άρθρο του αυτό, που ξεσήκωσε θύελλες αντιδράσεων σε όλη την Ελλάδα, ο καταξιωμένος αυτός δημοσιογράφος αναφέρει το πρόβλημα της ονομασίας των Σκοπίων σαν “χαμένο απο χέρι γιά την Ελλάδα. Προσωπικά θα συνταχτώ με την γνώμη του. Το θέμα από καιρό γιά την Ελλάδα έχει χαθεί. Όχι μόνο γιά την αρνητική τόσα χρόνια εξωτερική πολιτική της Ελλάδας πάνω σ΄αυτό το θέμα, αλλά και γιατί στην περιοχή των Βαλκανίων από χρόνια πλέον έχουν αρχίσει να χαράσονται τα Αμερικανικά συμφέροντα. Αυτό σημαίνει ότι όλα πλέον θα κινούνται σύμφωνα με όσα η Ουάσιγκτων επιθυμεί και την συμφέρουν. Και η Ουάσιγκτων, γιά τα συμφέροντά της, επιθυμεί να γίνει το χατήρι των Σκοπιανών. Γιά πόσο διάστημα όμως; Φυσικά γιά όσο χρειάζεται τους Σκοπιανούς στο παιγνίδι της.
Σε ένα άλλο σημείο του άρθρου του ο Αλέξης Παπαχελάς αναφέρει. “Τα υπαρκτά θέματα ασφάλειας  (της Ελλάδας) έχουν να κάνουν με την Τουρκία και εν δυνάμει  με το φαινόμενο του αλβανικού εθνικισμού.”Και σ΄αυτό το σημείο θα συμφωνήσω μαζύ του. Ο αλβανικός εθνικισμός είναι ένα θέμα υπαρκτής ασφάλειας που ανησυχεί σοβαρά την Ελλάδα και που η εξωτερική της πολιτική το έχει εντοπίσει αλλά αδυνατεί να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες αντιμετώπισής του.
Με βάση τις προβλέψεις έγκυρων πολιτικών αναλυτών οι καθοριστικές εξελίξεις στα Βαλκάνια θα αχίσουν να διαφαίνονται αμέσως μετά την ανεξαρτησία του Κόσσοβου και την ανακήρυξή του σε ανεξάρτητο κράτος. Κι΄αυτό έχει προγραμματιστεί να γίνει μέσα στην άνοιξη. Είναι επόμενο η Σερβία, με την συμπαράσταση της Ρωσσίας, να αντιδράσει γιά να μην δεχτεί μιά ακόμη μείωση των εδαφών της. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την χρησιμοποίηση όπλων στην αντίδραση αυτή. Αλλά και από μέρους των Αλβανών είναι δεδομένο ότι στις διενέξεις τους στο εσωτερικό του Κόσσοβου θα χρησιμοποιηθούν τα όπλα. Η αρχή γιά την δημιουργία της μεγάλης Αλβανίας, το κύριο ζητούμενο από τις ΗΠΑ στην περιοχή των Βαλκανίων, θα ξεκινήσει. Φυσικό επόμενο θα είναι στο παιγνίδι αυτό να εμπλακεί και η αλβανική μειονότητα των Σκοπίων και το πιό πιθανό να ζητούν την ενσωμάτωση του κρατιδίου με το Κόσσοβο οπότε στους Σκοπιανούν θα είναι πλέον μιά γλυκιά ανάμνηση η ονομασία  Δημοκρατία της Μακεδονίας. Όλα αυτά βέβαια με τις ευλογίες των ΗΠΑ αλλά και τις ευχές της Αλβανίας την οποία ο κ. Μπους γιά τον λόγο αυτόν την είχε επισκεφθεί προ μηνών με την..... ιδιότητα του ήρωα (;)
Στην άλλη μερά βρίσκεται η Τουρκία η οποία χωρίς να συμμετέχει ενεργά στο παιγνίδι αυτό το παρακολουθεί άγρυπνα περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή γιά να αποκομίσει κάποια οφέλη πάντοτε με τον προσφιλή της τρόπο, της αρπαγής. Πρόσφατα φρόντισε να προετοιμάσει τους Μουσουλμάνους της Θράκης με την επίσκεψη εκεί του Υπουργού κ.
                                                              - 11 -

Αλί Μπαμπατζάν ο οποίος σαν ιδιοκτήτης της ελληνικής Θράκης ξεσήκωσε τους κατοίκους της περιοχής, όπου καταστρατηγώντας συνθήκες και συμφωνίες, τους ονόμασε Τούρκους και τους παρότρυνε να διεκδικούν τα διαιώματά τους σαν Τούρκοι. Ένας αφέντης Τούρκος στο δικό μας μαντρί. Δυστυχώς γιά μιά ακόμη φορά η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας με το πρόσωπο της κ. Μπακογιάννη, δεχτηκε αδιαμαρτύρητα ένα ακόμη χαστούκι. Αλλά και από μέρους της κυβέρνηση και όλου του πολιτικού κόσμου στο σύνολό του δεν υπήρξε καμμιά αξιοπρεπής αντίδραση. Σημεία των καιρών.
Βέβαια στο προσκήνιο υπάρχει και η Βουλγαρία η οποία ακόμη μέχρι αυτή τη στιγμή δεν έχει διατυπώσει κάποιο ρόλο στο παιγνίδι των Βαλκανίων. Όμως τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Συμπερασματικά στα Βαλκάνια το πολιτικό παιγνίδι των Αμερικανών και των Ρώσσων βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο των εξελήξεων. Όλα θα κριθούν την ερχόμενη άνοιξη με την συνεδρίαση του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι και την ανακοίνωση της ανεξαρτησίας του Κόσσοβου, την οποία θα ακολουθήσει μιά σειρά αναγνωρίσεων με πρώτες τις ΗΠΑ και τις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα ακολουθήσει η διαμόρφωση της Μεγάλης Αλβανίας ακόμη και με το σφύριγμα των οβίδων αν κριθεί απαραίτητο. Τα σύνορας στα Βαλκάνια θα αλλάξουν οποσδήποτε σε βάρος της Ελλάδας. Τι θα κάνει η κυβέρνηση Καραμανλή;
Ένα βέτο δεν αρκεί. Απλούστατα διότι δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί. Αν ο Καραμανλής το χρησιμοποιήσει θα βρει οποσδήποτε απέναντί του τους Αμερικανούς. Αν δεν το χρησιμοποιήσει θα βρει απέναντί του τον Ελληνικό λαό. Κάποιος θα πρέπει να πληρώσει τα λάθη που έγιναν.






















.




Αυτό το κείμενο είναι γραμμένο σε μονοτονικό. Διαβάστε την πολυτονική του έκδοση.

Παρασκευή 25 Φεβρουαρίου 2011


ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΟΙ : Οι αρχαιότεροι Έλληνες; ΕΝΑΣ ΠΡΩΤΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΝΟΜΑΔΙΚΟΣ ΛΑΟΣ.
 Διαβάστε ένα αξιόλογο άρθρο του Βασιλείου Μόλαρη για την καταγωγή και την προέλευση του ονόματος των Σαρακατσαναίων.

ΜΕΡΟΣ A'
Σαρακατσάνοι ή Σαρακατσαναίοι ένας πανάρχαιος πρωτοελληνικός (αυτόχθων) νομαδικός λαός. Με την ύπαρξή του, την παράδοσή του, μαρτυρά πως οι Σαρακατσάνοι και γενικότερα οι Έλληνες είναι ο αρχαιότερος λαός της Ευρώπης, μα και ο λαός με την αρχαιότερη και ωραιότερη γλώσσα μητέρα όλων των γλωσσών της Ευρώπης.
Οι Σαρακατσάνοι νομάδες εξασκώντας αποκλειστικά την μετακινούμενη κτηνοτροφία, την πρωταρχική αυτή μορφή του νομαδισμού από τα πανάρχαια χρόνια ώς και στά μέσα τού αιώνα μας, είναι ο ίδιος αυτόχθων λαός μα καί το καλύτερο αποδεικτικό μέσον κάθε επιστήμονα προς τεκμηρίωση.
Ένας λαός πού ζεί περιπλανώμενος, ανεξάρτητος, πότε στά ψηλά βουνά καί πότε στά χειμαδιά, ανά εξάμηνο. Ο μετακινούμενος νομαδισμός δίνει τήν δυνατότητα εκμεταλλεύσεως της φυσικής χλωρίδας γιά την διατροφή των αιγοπροβάτων με ελάχιστο κόστος, αλλά καί εξασφάλιση επιβίωσης. Ο χώρος πού κινούνται οι Σαρακατσάνοι είναι κυρίως ο ορεινός ηπειρωτικός όγκος της Πίνδου αρχικά. Κατόπιν εξηπλώθησαν σ` όλη την χερσόνησο τού Αίμου αλλά ως καί τα Μικρασιατικά παράλια. Μετά τούς βαλκανικούς πολέμους χαράζονται νέα σύνορα με αποτέλεσμα πολλοί Σαρακατσάνοι να μείνουν αποκλεισμένοι σε γειτονικές χώρες. Από το 1930 περίπου αρχίζει η "αστικοποίηση" των Σαρακατσάνων στον Ελλαδικό χώρο καί στην συνέχεια με το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου καί σε άλλες χώρες της Βαλκανικής. Με την εγκατάσταση σε χωριά καί την δημιουργία μόνιμης εστίας αρχίζει ο μαρασμός τού πανάρχαιου αυτού τρόπου ζωής τού μετακινούμενου νομαδισμού. Ο αείμνηστος λογοτέχνης μας Στέφανος Γρανίτσας (Στα ήμερα τού βουνού καί τού λόγγου) θα μας πεί: "Οι Σαρακατσάνοι είναι οι καταλαγαρότεροι Έλληνες". Μιά φράση με λίγα λόγια αλλά πλούσια σε νόημα καί αλήθεια. 
Οί Σαρακατσάνοι προκάλεσαν το ενδιαφέρον πολλών ερευνητών Ελλήνων καί ξένων, επιστημόνων Ευρωπαικών Πανεπιστημίων, Βρετανικών καί Ελληνικών όπως τού Α.Π.Θ. με επικεφαλής τον καθηγητή κ. Τριανταφυλίδη. Πολλά έχουν γραφεί από ξένους καί Έλληνες ερευνητές, καί έτσι διαμορφώθηκαν πολλές θεωρίες γιά τούς Σαρακατσάνους. Πολλές θεωρίες σχετικά με το θέμα της καταγωγής μα καί γιά την ετυμολογία τού ονόματός τους. Έτσι έχουμε εκδοχές περί Ρουμάνων εξελληνισθέντων, ή περί Ιλλυρο-θρακών, ή Αρβανιτών Ελληνοφώνων, ή ακόμη καί Σλάβων εξελληνισθέντων. Όλες αυτές οι εκδοχές οι περισσότερες είναι εκ τού πονηρού καί κρύβουν εθνικοπολιτικές σκοποιμότητες. Πολλοί όμως, Έλληνες καί ξένοι, διατύπωσαν ότι οι Σαρακατσάνοι είναι καθαρά Ελληνικό φύλλο καί αποκλειστικά Ελληνόγλωσσο. Η αλήθεια βρίσκεται στην καρδιά κάθε Σαρακατσάνου πού νιώθει καί κτυπά Ελληνικά, ίσως δυνατότερα από κάθε άλλη φορά σήμερα.
Πολλούς ερευνητές απασχόλησε καί η προέλευση τού ονόματος των Σαρακατσάνων, ξένους όπως τούς: K. HOENG, A. PHILIPSON, CAMPEL, καί Έλληνας όπως τούς: Π. Αραβαντινό, Ι. Λαμπρίδη, Δ. Γεωργάκα, Γ. Κότζιουλα, Β. Σκαφιδά, Δ. Στατήρα, Κ. Λαζαρίδη, καί άλλους. Κι` εδώ ενεφανίσθησαν πολλές εκδοχές πού περιληπτικά μας αναφέρει ο Δ. Γεωργάκας ώστε προέκυψαν δώδεκα ετυμολογίες τού ονόματος των Σαρακατσάνων ("Περί της Καταγωγής των Σαρακατσάνων καί τού ονόματος αυτών". Αρχείο Θρακικού Λαογραφικού καί γλωσσικού θησαυρού. 14 (1948-49) σελ. 193-270).
1. Σακαρέτσι - Σακαρετσιάνος
2. Παρακατσάνος - Καρακατσάνος
3. Συράκο καί Κατσάν, Συρακοκατσαναίοι
4. Καρά - Κατσιάνο - Καρακατσιάνο
5. Καρά - Κατσάν - Καρακατσάνος
6. Καρά καί σαρί Κατσάν
7. Κίρ καί Κατσάν
8. SARAK καί (α) CANI
9. CARICAT - IAN
10. SARICA - Σαρακατσάνος
11. SARACY - (a) CAN
12.
Σαράν καί Κατσάν.
Μέ λίγη προσοχή διαπιστώνει κανείς ότι οι προαναφερόμενες κυρίως εκδοχές βασίζονται ή σε κάποιο τοπωνύμιο (Συράκο, Σακαρέτσι) ή σε κάποιο δήθεν στοιχείο ιδιαιτερότητας πού έχουν οι Σαρακατσάνοι, φυγάδες (καρά καί κατσάν), ή και από αντικείμενα (SARICA = Φλοκάτη).
Καμία όμως από τις εκδοχές δεν έχει πάρει σαν βάση την πραγματική ετυμολογική έννοια της λέξης Σαρακατσάνος ώς πρός τον τρόπο διαβίωσης καί επαγγελματικής απασχόλησής τους. Δηλαδή ότι οι Σαρακατσάνοι ήταν νομάδες σκηνίτες από την αρχαιότητα καί ζούσαν σε καλύβες στα βουνά, γιατί οι Σαρακατσάνοι θεωρούν ώς τόπο τους τα βουνά καί όχι τα χειμαδιά όπου αναγκαστικά καταφεύγουν. Οί προαναφερόμενες εκδοχές παρουσιάζουν σχετικά μικρή την "ηλικία" των Σαρακατσάνων, διότι από μόνες τους δίνουν ηλικία μερικών αιώνων μόνον -πράγμα αδύνατο- κι` έτσι αποκρύπτουν, θά έλεγα, την αλήθεια γιά τον πανάρχαιο αυτό λαό καί μάλιστα τον αρχαιότερο της Ευρώπης! 
Προσωπικά, σαν Σαρακατσάνος, καμία από τις προαναφερόμενες εκδοχές δεν με ικανοποιεί καί πάντα υπήρχε η αμφισβήτηση, πού με ωθούσε στη διατύπωση σοβαρών ερωτημάτων όπως: 
- Είναι δυνατόν επιστήμονες σε διεθνή συνέδρια να κηρύττουν ότι οι Σαρακατσάνοι είναι οι αρχαιότεροι στην Ευρώπη και αυτοί να έχουν ένα πολύ νεώτερο όνομα και μάλιστα λατινόφωνο; 
- Πώς μιά συντηρητική κοινωνία πού μιλά πεισματωδώς μόνο Ελληνικά θα ασπάζονταν ένα ξενόγλωσσο όρο; 
- Ήταν δυνατόν ένας ολοκληρωτικά νομαδικός λαός από την αρχαιότητα, να προϋπήρξε ημινομαδικός και μάλιστα να πάρει το όνομά του από τοπωνύμιο; 
- Είναι δυνατόν από κατοίκους πού ζούσαν μόνιμα σε κάποιο χωριό να το εγκαταλείψουν καί να δημιουργηθεί ένας ολόκληρος νομαδικός λαός πού ανθρώπων;
Κατά προσωπική εκτίμηση τολμώ να πω πώς το Ελλάς προήλθε από την αρχαία Ελλοπική ρίζα ΕΛ= ύψωμα, βουνό. 
Αλλά καί από το ρήμα Ελαύνω (ΙΩΑΝΝΗ ΡΩΣΣΗ: "ΛΕΞΙΚΟ ΑΝΩΜΑΛΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΗΣ" Εκδόσεις Ι. ΡΩΣΣΗ) = ωθώ, βάλλω τα εις κίνησιν, διώκω τί εμπρός μου. 
Δηλαδή οί Έλλοπες - Ελλοί πήραν το όνομά τους από τον κτηνοτροφικό αυτόν όρο πού έλαυναν τό ποίμνιό τους. 
Καί ο αείμνηστος ΗΛΙΑΣ ΤΣΑΤΣΟΜΗΡΟΣ ("ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΕΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΗΣ" ΑΘΗΝΑ 1991 Εκδόσεις ΔΑΥΛΟΣ) πού ασχολήθηκε πολύ με την ετυμολογία των λέξεων της αρχαίας Ελληνικής γλώσσας θα μας επιβεβαιώσει: "Σελλός, Ελλός καί Έλλην υπήρξαν οι κτηνοτρόφοι πού εποίμαναν καί το λόγο. Νομίζω δε ότι ίσως το όνομα Σελλός κρύφθηκε αλλά δέν χάθηκε στην σήμερα εν χρήση λέξι (Τ)σελ-(ι)γκας. Πόσοι άραγε λαοί μπορούν να ισχυρισθούν οτι το όνομά των δεν προέρχεται από τοπωνύμιο αλλά από την σύνθεση στοιχείων τού πανάρχαιου βίου των καί την πορεία των πρός τον πολιτισμό της οικουμένης;"
Λόγια λιτά αλλά αληθινά. Πώς μπορεί κανείς να αμφισβητήσει οτι ο Ελλός, Σελλός, Έλλην, Πελασγός δεν ήταν ο ίδιος λαός με την ίδια αρχική κοιτίδα την Ήπειρο, την αρχαία Ελλοπία όπως αναφέρουν οι αρχαίοι συγγραφείς καί η πρωταρχική ασχολία τους ήταν η κτηνοτροφία καί ο νομαδισμός; 
Ο αρχαίος ιστορικός Στράβων μας αναφέρει ότι το Πελασγός ανάγεται από το Πελαργός (Πελευ + άργος. αυτόν δηλ. πού πηγαίνει στό άργος = πεδιάδα). Δηλαδή Πελασγοί ή Πελαργοί ονομάσθηκαν οι νομάδες πρωτοέλληνες πού μετανάστευσαν στίς πεδιάδες. Οι μετακινούμενοι νομάδες πού πήγαιναν χειμώνα στις πεδιάδες (χειμαδιά) καί το καλοκαίρι στά βουνά. Φαινόμενο πού το μαρτυρεί ο Σοφοκλής (496 - 406 π.χ.) στον "Οιδίποδα Τύραννο" (Στίχοι 1133 - 1139) στον διάλογο μεταξύ των βοσκών πού μιλούν γιά εξάμηνα Ανοίξεως - Φθινοπώρου ότι ακριβώς κάνουν ώς ήμερα πουλιά οι Πελαργοί πού έρχονται γιά το εξάμηνο τού καλοκαιριού καί φεύγουν γιά το Χειμώνα. 
Εδώ, τολμώ να πώ, η λέξη Πελαργός βρίσκει την πραγματική της έννοια πού έχει σχέση με την μετανάστευση στίς πεδιάδες (άργος). Καί ο αείμνηστος Ηλίας Τσατσόμηρος (ΙΣΤ. ΓΕΝ. ΤΗΣ ΕΛΛΗΝ. ΓΛΩΣ., σελ 247) υποστηρίζει ότι η σειρά καταγραφής τού ονόματος Έλλην είναι η εξής: ΕΛ, ΕΛ-λός, Σ-ΕΛ-λός, Π-ΕΛ-ασγός, ΈΛ-λην.
Καί αυτή είναι η αλήθεια, από την Ήπειρο ξεκίνησαν οι κτηνοτρόφοι Έλλοπες, Πελασγοί, Έλληνες καί κατά φάρες (τσελιγκάτα) εξαπλώθηκαν εις τον Ελληνικό χώρο σ`όλη την Βαλκανική την Μ. Ασία, Ευρώπη, καί Μεσόγειο, σχεδόν σ`όλο τον κόσμο. 
Πολύ όμορφα ο αρχαίος ποιητής ο Άσιος ο Σάμιος (6ος αιώνας π.χ.) προφητικά αναφέρει σε στίχους του: 
"αντίθεον δε πελασγόν εν υψικόμοισιν όρεσι γαία μέλαν ανέδωκεν ίνα θνητόν γένος είη". (Τον ισόθεο Πελασγό στά υψηλόκορφα βουνά η μαύρη γή εγέννησε γιά να δημιουργηθεί το γένος τών θνητών). Έλλοπες, Σελλοί, Πελασγοί, Έλληνες, Αχαιοί, Ίωνες, Δωριείς, Γραικοί όλα Ελληνικά φύλλα πού ετεροχρονικά μετακινήθηκαν στον Ελλαδικό χώρο μα καί εις την Ευρώπη.
Όλα προήλθαν από τον ιερό αυτόν τόπο, όλα από εδώ ξεκίνησαν, σ`όλη την Ευρώπη, Ασία, Αφρική βρίσκουμε από την αρχαιότητα Ελληνικές αποικίες, ποτέ όμως ξένες στόν Ελλαδικό χώρο.
Πολλά ιστορικά βιβλία αναφέρουν ότι τα Ελληνικά φύλλα προήλθαν από την Ανατολή καί κάποιοι άλλοι έχουν ανάγει σ` επιστήμη τα περί Ινδοευρωπαϊκής φυλής από τις Ινδίες ώς την βόρεια Ευρώπη. Η δήθεν "Ινδοευρωπαϊκή φυλή" δέν άφησε πουθενά ίχνη παρά μόνο λέξεις πού καί αυτές αποδεικνύονται σύμφωνα με νεώτερους ρεαλιστές ερευνητές Ελληνικές. Τα περί Ινδοευρωπαϊκής φυλής είναι ένα παραμύθι πού εξυπηρετεί κάποια σκοτεινά συμφέροντα καί σκοπιμότητες.
Ο όρος "Ινδοευρωπαίοι" πρωτοεμφανίσθηκε το 1784 από τον Άγγλο ανατολιστή Ουίλιαμ Τζώνς (1746 -1797) καί τον Θωμά Γιάνγκ (1773-1829) πού διατύπωσαν τα περί "Ινδοευρωπαϊκής Ομογλωσσίας" καί όλα αυτά απέκτησαν αίγλη μέσω δημοσιότητας με τη μορφή συγγραμμάτων όταν η Ελλάς ήτο υπό Τουρκικήν κατοχήν καί δεν υπήρχε κανένας λόγιος να αντικρούσει τα διατυμπανιζόμενα διεθνώς.
Μήπως το ίδιο δεν πήγε να γίνει με τον Γερμανο-Εβραίο Φαλμεράγιερ καί θα πετύχαινε εάν δεν υπήρχαν προσωπικότητες σαν τον Νικόλαο Πολίτη πού διά της λαϊκής παραδόσεως αντέκρουσαν τις εχθρικές γιά τον Ελληνισμό απόψεις;
Η αλήθεια είναι ότι υπήρξε ένας λαός αυτόχθων με πολλά ονόματα, με την ίδια γλώσσα αλλά με ποικίλους διαλέκτους καί διαχρωνικούς ιδιωματισμούς. Από την αρχαία ΕΛ-λοπία, οι Σ-ΕΛ-λοί (πού έλαυναν μετά θορύβου -κραυγών- τα πρόβατα). Έλλοπες είναι καί ο νομαδικός πρωτοελληνικός λαός των Σαρακατσάνων. Η λέξη-κλειδί είναι το ρήμα Ελαύνω. Στον Όμηρο το βρίσκουμε ως ήλασε: ΟΔΥΣΣΕΙΑ (Ι, 237): "Αυτάρ όγ εις ευρύ σπέος ήλασε πιόνα μήλα" (αμέσως ο Πολύφημος) πρός τη μεγάλη σπηλιά ώθησε τα καλοθρεμένα πρόβατα).
Εδώ διακρίνουμε το ρήμα ήλασε - ώθησε από το ρήμα ελαύνω απ`όπου προέρχεται και ο όρος ΕΛ-λός = κτηνοτρόφος. Στον ίδιο στίχο υπάρχει καί μία άλλη λέξη κλειδί πολύ σπουδαία γιά τη Σαρακατσάνικη παράδοση, είναι η λέξη: μήλα. Ο Όμηρος αποκαλεί τα πρόβατα "μήλα", όπως καί σε άλλους στίχους (ΟΔΥΣΣΕΙΑ Λ,4) "Εάν δε τα μήλα (τα πρόβατα) εβήσαμεν" (καί αμέσως τα πρόβατα αρπάζοντας εφύγαμε).
Η λέξη μήλα = πρόβατα ίσως ως σήμερα περνούσε απαρατήρητη. Όμως ποιός θα μπορούσε να φαντασθεί ότι τα τρία μήλα τού Φλάμπουρα, το λάβαρο τού Σαρακατσάνικου γάμου είναι ένα κτηνοτροφικό σύμβολο;
Ο Φλάμπουρας είναι το Σαρακατσάνικο λάβαρο, η σημαία πού επάνω στον σταυρό φέρει τρία μήλα (πρόβατα). Ένα λάβαρο πού φέρει το σήμα κατατεθέν ώς σήμερα από την αρχαιότητα σε αρχαία Ομηρική γλώσσα, καί κατά πάσαν πιθανότητα η λέξη αυτή προϋπήρχε πολύ πρίν τού Ομήρου. Υπάρχουν λέξεις τού Ομηρικού λεξιλογίου πού έχουν διασωθεί μόνο στούς ιδιωματισμούς των Σαρακατσάνων. 
Αλλά τί είναι αυτός ο πανάρχαιος νομαδικός λαός, οί γνωστοί μας Σαρακατσάνοι; 
ΜΕΡΟΣ Β`
Oι Σαρακατσαναίοι, μιά ιδιαίτερα εκλεκτή καί συντηρητική κοινωνία, πού λόγω τής ιδιαιτερότητας τού νομαδικού τρόπου ζωής διατηρήθηκαν ώς τίς ημέρες μας αναλοίωτοι, είναι πρωτοέλληνες, δηλαδή οί αυτόχθονες Έλληνες, οί πρωτόγονοι Έλλοπες, οί κατόπιν Πελασγοί καί σήμερα Σαρακατστσάνοι.
Είναι δηλαδή η ζωντανή μαρτυρία, η απόδειξη, ότι οί Έλληνες υπήρξαν αυτόχθονες κάτοικοι τού Ελλαδικού χώρου, οί οποίοι έχοντας αλλάξει ονόματα στό μακρό βίο τους έμειναν αναλοίωτοι όπως ξεκίνησαν από τήν αρχική κοιτίδα τους τήν ΠΙΝΔΟ, τήν αρχαία ΕΛΛΟΠΙΑ. Οί Σαρακατσάνοι υπήρξαν νομάδες μετακινούμενοι από τά πανάρχαια χρόνια ώς τίς αρχές τού αιώνα μας. Αρχικά ζούν στίς βουνοκορφές τής Πίνδου καί ξεχειμωνιάζουν στίς κοντινότερες πεδιάδες. 'Ετσι σιγά - σιγά εξαπλώνονται σ` όλο τόν Ελληνικό χώρο απ` τήν Πελλοπόνησο έως τήν Θράκη.
Στό χώρο τής Μακεδονίας-Θράκης κινούνται απ` τήν αρχαιότητα. Ανθρωπολογικές μετρήσεις (πρακτικά Συνεδρίου Σέρρες 1983) στούς Σαρακατσάνους τής Ανατολικής Ρωμυλίας σέ σχέση μέ τούς ομόφυλούς τους στήν νότια Ελλάδα έχουν διαφορά μόνο στήν ρινική κοιλότητα. Καί η διαφοροποίηση αυτή είναι αποτέλεσμα κλιματολογικής επίδρασης. Γιά νά υπάρξει όμως τέτοιου είδους διαφοροποίηση σ`έναν τέτοιο ενδογαμικό λαό πρέπει η εγκατάστασή τους εκεί νά έγινε πρίν πάρα πολλούς αιώνες ίσως χιλιετίες. 
Οί Σαρακατσάνοι χωρίζονται σέ μεγάλες φάρες ανάλογα μέ τόν τόπο διαβίωσης. Έτσι τούς διακρίνουμε σ` αυτούς πού ζούν κυρίως στόν αρχέγονο τόπο, τήν Ήπειρο: Ηπειρώτες, τής νοτίου Ελλάδος: Μωραΐτες, τής Μακεδονίας:
Κασσανδρινούς, καί τής Θράκης: Πολίτες. Σ` αυτές τίς ομάδες διακρίνουμε κάποιες διαφορο-ποιήσεις στίς παραδοσιακές στολές καί συγκεκριμένα στίς γυναικείες πού έχουν πλούσια χαρακτηριστικά γνωρίσματα, όπως τής φούστας καί τής ποδιάς. Σέ μιά κοινωνία συντηρητική καί κλειστή όπως τών Σαρακα-τσάνων καί ειδικά στίς γυναίκες πού δέν έρχονταν εύκολα σέ επαφή μέ ρεύματα ενδυματολογικής μόδας, ή μέ επιρροές -έστω καί ελάχιστες- απ` έξω, γιά νά υπάρξει έστω καί μικρή διαφοροποίηση θά έπρεπε νά περάσει αρκετό χρονικό διάστημα.
Οί Σαρακατσάνοι τής Ανατολικής Ρωμυλίας κινούνταν στό χώρο αυτό από τά πανάρχαια χρόνια, επί χιλιετίες, γι` αυτό καί σύχρονοι Βούλγαροι ερευνητές, με κύριο εκπρόσωπο τόν Μαρίνοφ, προσπαθούν νά συνδέσουν τούς Σαρακατσάνους μέ αρχαίους Θράκες κτηνοτρόφους. Όμως οί Σαρακατσάνοι παρόλο πού ζούν κατά μεγάλες ομάδες πάντα είχαν κοινή συνείδηση καί κοινή παράδοση γιατί καί ο αλληλεπηρεασμός μεταξύ τους ήταν άμεσος.
Έτσι παρατηρούμε τραγούδια πού αναφέρονται στούς κλέφτες τών Αγράφων, τού Κατσαντώνη, νά τραγουδιούνται μέ τό ίδιο εύρος καί πάθος μέχρι καί σήμερα από Σαρακατσάνους στή Βόρεια σημερινή Βουλγαρία. Αυτό δέν σημαίνει οτι οί χιλιάδες Σαρακατσάνοι Θράκης καί Βουλγαρίας προήλθαν εκδιωκόμενοι από τό χώρο τής Ηπείρου, αλλά απλώς κάποιος σημαντικός αριθμός φυγάδων εμπλούτισε τή Σαρακατσάνικη παράδοση τών τραγουδιών γιά τούς κλέφτες. Εξ` άλλου τραγούδια Σαρακατσάνικα αναφέρουν τόν άξονα όπου κινούνται οι Σαρακατσάνοι. Συγκεκριμένα ένα τραγούδι λέει: "στά Άγραφα γραμμένος καί στή Πόλη τιμημένος". Ο νομαδικός ποιμενικός λαός τών Σαρακατσάνων υπήρξε πάντοτε ο τροφοδότης τού αστικοποιημένου Ελληνικού λαού αλλά σχεδόν ποτέ δέν έγινε τό αντίθετο, κάτοικοι χωριών νά ακολουθήσουν τήν Σαρακατσάνικη ζωή.
Στή Σαρακατσάνικη κοινωνία, τά τσελιγκάτα, διακρίνουμε τήν πατριαρχική δομή παρ' όλο πού δέν λείπουν καί στοιχεία πού άφησε η πρωτογενής οργάνωση, η μητριαρχική κοινωνία, όπου κέντρο διευθύνσεως είναι η γυναίκα. Στό Σαρακατσάνικο τσελιγκάτο είναι εμφανή τά ίχνη τής μητριαρχικής κοινωνίας. Η γυναίκα σήμερα μπορεί νά μήν είναι τό κέντρο εξουσίας αλλά είναι η καρδιά τού τσελιγκάτου. Αυτή διευθύνει ολόκληρη βιοτεχνία, γνέθει, υφαίνει, ράβει, φτιάχνει καλύβια καί μαντριά, παιδαγωγεί τά παιδιά, καί πολλές φορές φυλά καί κοπάδια προβάτων, δηλαδή τόν κύριο όγκο ζωτικών αλλά καί υπεύθυνων εργασιών τού τσελιγκάτου τόν επωμίζεται ή γυναίκα. Στό τσελιγκάτο ο διευθύνων είναι ο Τσέλιγκας πού έχει τά περισσότερα πρόβατα. Τόν Τσέλιγκα τόν αποκαλούν καί Κεχαγιά (Κε + άγω, κε=κεφαλή, άγω-ηγω=ηγούμαι) μία ακόμη ονομασία μέ αρχαίες ρίζες καί όχι σλάβικες ή τούρκικες όπως νομίζουν πολλοί ή λανθασμένα αναφέρεται σέ ορισμένα λεξικά.
Τό τσελιγκάτο θά είναι τό πρότυπο οργάνωσης τών πόλεων-κρατών στήν αρχαιότητα. Μήπως καί στήν Αττική, τήν αρχαία Αθήνα πού όλοι γνωρίζουμε, δέν υπήρχαν οι μεγάλες οικογένειες - φατρίες, καί πολλές συνοικίες έπαιρναν καί τά ονόματά τους;
Στό τσελιγκάτο διακρίνουμε ένα συντεχνιακό χώρο, ίσως βιοτεχνικό θά έλεγα. Οί Σαρακατσάνισες έπαιρναν τό μαλί τό έξαιναν, τό έγνεθαν, τό ύφαιναν καί έραβαν τά ενδύματά τους, μά καί τά σχοινιά καί τίς τέντες τους. Βλέπουμε δηλαδή ότι παίρνουν τή βασική πρώτη ύλη - τό μαλί από τά ζώα τους - καί αφού κάνουν δευτερογενή επεξεργασία τή μετατρέπουν σέ τελικό προιόν γιά τήν ένδυση καί υπόδυσή τους αλλά καί γιά τήν κατασκευή καταλύματος - στέγασης. Μιά μικρή αλλά σημαντικότατη βιοτεχνία - βιομηχανία εφ` όσον τούς παρείχε απόλυτη αυτάρκεια βασικών αγαθών γιά τήν διαβίωσή τους καί ανεξαρτησία τους. Ο νομαδικός τρόπος ζωής, η ανάγκη μετακίνησης, η συχνή δημιουργία εγκαταστάσεών τους, τούς ώθησε νά αναπτύξουν έναν τέλειο τρόπο ζωής μή μόνιμης διαβίωσης. Η αρχιτεκτονική τής Σαρακατσάνικης καλύβας (κατσούλας) είναι η απόδειξη πως γνωρίζουν από πολύ παλιά χρόνια αυτή τήν τέχνη. Αν ακούσει κάποιος γέροντες Σαρακατσάνους θά τούς ακούσει νά λένε επαίνους γιά τήν τέχνη τής "Κατσούλας", καί πολλές φορές νά μιλούν ειρωνικά γιά άλλους βλάχους κτηνοτρόφους πού δέν κατέχουν αυτή την τέχνη. Ίσως τά λεγόμενα τών γερόντων νά κρύβουν καί κάποια αλήθεια, ότι οι νομάδες ελληνόφωνοι Σαρακατσάνοι προϋπήρχαν πολύ πρίν από τήν δημιουργία λατινόφωνων ημινομάδων, πού ποτέ δέν τελειοποίησαν τήν αρχιτεκτονική τής καλύβας - κατσούλας, ένα καθαρά Σαρακατσάνικο δημιούργημα. 
ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΟΙ:
ΚΑΤΑΓΩΓΗ - ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ
Ανιχνεύοντας τήν Σαρακατσάνικη παράδοση, τούς γλωσσικούς ιδιωματισμούς τους, τά λεξικά αρχαίας καί νεοελληνικής γλώσσας, μά καί τά συγγράμματα τών αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων καί ιστορικών, οδηγήθηκα κατόπιν κοπιαστικής έρευνας σέ κάποια συμπεράσματα. Καρπός αυτής τής προσπάθειας η προσωπική εκδοχή γιά τήν καταγωγή καί τήν ετυμολογία τού ονόματος τών Σαρακατσάνων, καί είναι η μοναδική εκδοχή πού αντλεί τήν ετυμολογία από τήν αρχαιοελληνική γραμματεία αλλά καί ταυτίζεται μέ τήν παράδοση τών Σαρακατσάνων. 
Η λέξη Σαρακατσάνος είναι σύνθετη καί τήν απαρτίζουν δύο πανάρχαιες ρίζες λέξεων. Οί ρίζες αυτές είναι η ρίζα -ΣΑΡ καί η ρίζα -ΚΑΣ. 
Γιά νά γίνει όμως πιό κατανοητή η ερμηνεία, αποκωδικοποίηση θά έλεγα τών ριζών αυτών θά τίς αναλύσουμε κάθε μία χωριστά. 
1) Η ρίζα -ΣΑΡ έχει προέλευση Ελλοπική - Ελληνο - πελασγική, καί είναι ταυτόσημη μέ τήν ρίζα -ΣΕΛ. Ας πάρουμε τήν ιστορία τής ρίζας αυτής, πού η αρχική της μορφή ήταν -ΕΛ, απ` όπου καί τό ρήμα Ελαύ-νω = ωθώ διά κραυγών, καί αργότερα η χώρα τών ορεινών κτηνοτρόφων θά ονομασθεί ΕΛ-λοπία. ΕΛ όμως σημαίνει καί ύψωμα, βουνό. Από τήν ρίζα -ΕΛ προήλθε άλλη μορφή τής ρίζας η -ΣΕΛ-λοί (ορεινοί κάτοικοι περί τήν Δωδώνη, όπως μάς πληροφορεί ο Αριστοτέλης). Ταυτόσημη ένοια μέ τήν ρίζα -ΣΕΛ έχουμε τήν ρίζα -ΣΑΛ, απ` όπου προήλθε η λέξη ΣΑΛ-αγος = Σαλαγή (Ησύχιος - σαλαγή = θόρυβος, κραυγή, βοή). Η αρχαία λέξη σαλαγή έχει ταυτόσημη ένοια μέ τό ρήμα Ελαύνω. Δηλαδή έχουμε δύο λέξεις (Σαλαγή - Ελαύνω) μέ ταυτόσημη ένοια. Δύο αρχαίες λέξεις τού καθημερινού βίου τών κτηνοτρόφων. Τήν λέξη σαλαγή τήν βρίσκουμε σήμερα στούς Σαρακατσάνικους ιδιοματισμούς μέ τό ρήμα σαλαγάω, πού σημαίνει ορμηνεύω τά πρόβατα μέ φωνές.
Η ρίζα -ΣΑΛ έχει καί τήν ένοια τού ορεινού. Εκτός όμως από τήν ρίζα -ΣΑΛ πού σημαίνει καί ύψωμα, έχουμε παρόμοια ερμηνεία καί από τήν ρίζα -ΕΛ, πού προφερόταν καί -ΙΛ απ` όπου προήλθε καί η Ομηρική λέξη Ίλιον (Τροία) γιατί ήταν κτισμένη επάνω σέ ύψωμα, λόφο, καί ο Όμηρος έδωσε στό έργο του τό όνομα Ιλιάδα. 
Οί ταυτόσημες ρίζες -ΕΛ, -ΣΕΛ, -ΣΑΛ, -ΣΑΡ έχουν τίς δύο ένοιες τού ορεινού καί τού κτηνοτρόφου βοσκού. Τό -ΣΑΡ έχει προέλθει από τό -ΣΑΛ από τήν μετατροπή τού -Λ σέ -Ρ, γνωστό φαινόμενο στήν αρχαία Ελληνική γραμματική π.χ. γλώσσαλγος - γλώσσαργος, αλλά καί στήν νεοελληνική μέ τό αδελφός - αδερφός.
Τήν ρίζα -ΣΑΡ όμως τήν συναντούμε καί στούς Σαρακατσάνικους ιδιωματισμούς στήν λέξη σάρα (πληθ. σάρες). Η λέξη αυτή ανάλογα μέ τήν πρόταση στή οποία χρησιμοποιείται παίρνει δύο ένοιες. Στή μία περίπτωση έχει τήν ένοια τού βουνού, τού υψώματος π.χ. "Τσ` άρες ψένουν οί Σαρακατάν` τόν Αι Γιώργη". 
Η άλλη έννοια τής λέξης σάρα είναι ο γκρεμός, η χαράδρα καί μάλιστα οί απότομες πλαγιές όπου υπάρχουν πολλά λιθάρια τά οποία κατρακυλούσαν τά Σαρακατσανόπουλα παίζοντας, π.χ. "Εκειό τό β`νί είναι ούλου σάρες".
Αλλά καί η ρίζα -ΣΕΛ εμπεριέχεται στή λέξη τσέλιγκας (Τ-ΣΕΛ-Ιγκας). Εδώ η ρίζα -ΣΕΛ έχει τήν ένοια τού ορεινού κτηνοτρόφου βοσκού καί η κατάληξη -ιγκας πιθανότατα έχει προέλθει από τό αρχαίο άγω - ηγώ. Δηλαδή τσέλιγκας είναι ο ηγέτης τών ορεσείβιων κτηνοτρόφων βοσκών. Αυτό μάς λέει η ίδια η λέξη μέ τήν ετυμολογική της ένοια, καί πού ακόμη καί σήμερα διαπιστώνουμε εύκολα από τά λεξικά.
Συνοπτικά τό πρώτο συνθετικό τής λέξεως Σαρα-κατσάνοι είναι η ρίζα -ΣΑΡ ή οποία έχει προέλθει από τίς αρχαιότατες Ελληνοπελασγικές ρίζες ΕΛ(Λ), ΣΕΛ, ΣΑΛ, καί -ΣΑΡ. Καί η ρίζα -ΣΑΡ διασώζεται στήν Σαρα-κατσάνικη λέξη σάρα-ες μέ τήν ένοια τού ορεινού.
Η λέξη σάρα έχει σχέση καί μέ τήν λέξη σάουρα πού χρησιμοποιούν οί Σαρακατσαναίοι καί σημαίνει: ο αυτόχθων, ο γηγενής, μάλιστα χρησιμοποιούν τή φράση: "αυτός έκατσε κατασάουρα", (αυτός έκατσε καταγής). Η λέξη σάουρα δέν είναι παρά η παραφθορά τής λεξης άρουρα (= γή) Σάρ(α), λοιπόν, είναι ορεινός τόπος όπου οί ορεσίβιοι κτηνοτρόφοι - βοσκοί διά κραυγών ελαύνουν (σαλαγούν) τό ποίμνιό τους. Παραστατικά μπορούμε νά δούμε τήν αντιστοιχία τής αρχαίας Ελληνικής γλώσσας καί τούς Σαρακατσάνικους ιδιωματισμούς.
ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΕΛ = Ελαύνω, Έλλος, Ελλοπία
ΙΛ = Ίλιον, Ιλλυρία
ΣΕΛ = Σελλοί, ορεσίβιοι κάτοικοι τής Ηπείρου
ΣΑΛ = Σαμνίτες, Σαλαγή
ΣΑΡ (Α) = ΣΑΟΥΡΑ = γηγενής, αυτόχθων
ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΙΚΑ
Σαλαγάω = Σαλαγή
Σάρα - ες = Βουνά
Ο ΣΤΑΥΡΟΣ: ΕΝΑ ΠΑΝΑΡΧΑΙΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΩΝ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΩΝ
2) Τό δεύτερο μέρος πού αποτελεί τό δεύτερο συνθετικό τής λέξεως Σαρακατσάνοι, είναι η ρίζα -ΚΑΣ (-ΚΑΤΣ).
Η ρίζα ΚΑΣ εμπεριέχει δύο πανάρχαιες ένοιες μέ συμβολικό χαρακτήρα. Στούς Σαρακατσάνους, η ρίζα -ΚΑΣ εμπεριέχεται στή λέξη κατσούλα πού σημαίνει τό καλύβι, ή τό επάνω κωνικό μέρος τού παραδοσιακού τους καλυβιού, καί τά ξύλα πού αποτελούν τόν οπλισμό τής Κατσούλας, τά λένε κατσουλόξυλα. Τά κατσουλόξυλα σχηματίζουν έναν κώνο καί ενώνονται στήν κορυφή σέ μία στεφάνη πού εμπεριέχει έναν σταυρό. Η ρίζα -ΚΑΣ διασώζεται ώς σήμερα στό ρήμα κατσιάζω δηλαδή ζαρώνω, σουφρώνω όπως τά καυσόξυλα σουφρώνουν πρός τήν κορυφή τής καλύβας σχηματίζοντας κώνο. 
Σαρακατσάνικος ισοσκελής
Οί Σαρακατσάνοι, σταυρός σαν αρχαϊκός παλαιότερα, όταν έλεγαν κατσούλα ενοούσαν όλο τό καλύβι τό όρθο. Κατσούλα επίσης λένε καί τήν κωνική κουκούλα τής κάπας. Η λέξη κατσούλα προέρχεται από τήν λέξη κασούλα όπως αναγράφεται στίς Προκοπίου Ιστορίαι (4, 26). Η λέξη ΚΑΣούλα εμπεριέχει τήν ρίζα -ΚΑΣ η οποία μέ παραφθορά προφέρεται ΚΑΤΣ.
Η ετυμολογική της σημασία είναι οτι εμπεριέχει τήν ένοια τού ενώνω, τού συγκεντρώνω, ταυτίζω, αδελφώνω όπως όλα τά κατσουλόξυλα στήν κορυφή τής κατσούλας - καλύβας στόν σταυρό.
Στόν Όμηρο η ένοια τού κασις αναφέρεται ώς ένωση, αδέλφωμα, (ΙΛΙΑΔΑ Ζ430, Ο545, ΟΔΥΣΕΙΑ Δ155) κατά συνέπεια αποκαλούνται έτσι καί τά αδέλφια, εξ` ού καί η Ομηρική λέξη κασίγνητοι (ΙΛΙΑΔΑ Δ155, Ε359). Οί Σαρακατσαναίοι διασώζουν αυτή τήν πανάρχαια ένοια κάτσα (=η ένωση τών ποδιών, τό ωκλαδών (σταυροπόδι), η ένωση δύο ατόμων, δηλ. η αδελφο-ποίηση στά σταυραδέλφια, τό νήμα πού προέρχεται από τήν ένωση δύο νημάτων στριμένων ή περισσότερων, τό αποκαλούν κατσελωτό. Η ρίζα -ΚΑΣ έχει προέλθει από τήν μητρική της ρίζα -ΚΑ μία πανάρχαια Ελληνοπελασγική ρίζα πού τή συναντούμε στίς αρχαιότερες Ελληνικές γραφές, στήν Γραμμική Α` καί Γραμμική Β` (Περιοδικό ΔΑΥΛΟΣ, τεύχος 126, Ιούνιος 1992, σελ. 5,6,7,8) τής Μινωικής καί Προμινωικής περιόδου. Από τήν ρίζα -ΚΑ προήλθε η ρίζα -ΚΑΤΣ, κι` από αυτή προήλθε η λέξη κατσούλα.
Η ρίζα -ΚΑ όπως συμβολίζεται σέ πίνακα συλλαβο-γραμμάτων τής Γραμματικής Β` (Δημητρίου Τομπαΐδη "ΕΠΙΤΟΜΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ" σελ. 15,16 Εκδόσεις Ο.Ε.Δ.Β.), καί μέ κωδικό 77 έχει τήν ένοια τού τροχού μέ σταυρό, ότι δηλαδή έχει κάθε Σαρακατσάνικο καλύβι, στήν εσωτερική πλευρά τής κορυφής του. Στούς Σαρακατσάνους βρίσκουμε τόν κύκλο μέ τόν σταυρό σέ κίνηση, όπως ο τροχός στόν χώρο ΚΑΤΣΑ ή ΣΤΑΥΡΩΤΟ όπως αλλιώς λέγεται. Μία μορφή τού χορού αυτού χορεύεται από τέσσερεις χορευτές πού σχηματίζουν σταυρό κρατόντας τίς άκρες δύο μαντηλιών σταυρωμένα μεταξύ τους σχηματίζοντας σταυρό. Όταν χορεύουν, οι σταυροί τών μαντηλιών καί χορευτών διαγράφουν κύκλο. Ο Σταυρωτός χορός τών Σαρακατσαναίων μάς παραπέμπει στό στίχο τού Ορφικού Ύμνου πρός τιμήν τού Ηλίου: "τετραβάμοσι ποσί χορεύουν", (Νίκου Πρεάδη: Ο Ορφέας καί οί Ορφικοί, σελ. 48, Αθηνα 1994). Μέ σταυρό στήν αρχαιότητα συμβολίζουν τόν Θεό Ήλιο - Δία καί πιθανότατα ο χορός αυτός νά ήταν πρός τιμήν τού Θεού Ήλιου - Δία. Η ταύτιση τού σταυρού καί τού Ήλιου μπορεί εύκολα νά διαπιστωθεί εάν επισκεφθεί κάποιος τά μουσεία στή Κρήτη όπου θά βρεί πλήθος απεικονίσεων σταυρών καί ήλιων σέ λατρευτικά αντικείμενα. Στίς πρωτοελληνικές διαλέκτους ο σταυρός λεγόταν -ΚΑΡΟΣ από τή ρίζα -ΚΑ, καί αυτή η λέξη διασώζεται σήμερα σέ όλη τήν Ευρώπη ΚΑΡΟΣ = Κ` ΡΟΣ = CROSS, αλλά καί στή λέξη καρώ πού σημαίνει τετράγωνο ή ρόμβος. Στή ρίζα -ΚΑΣ λοιπόν βρίσκουμε τήν ένοια τού σταυρού, δηλαδή τήν ένωση "κάσις" ενός συμβόλου πού είχαν οι Σαρακατσάνοι πρίν τόν Χριστιανισμό.
Τό σταυρό στούς Σαρακατσάνους τόν βρίσκουμε όχι μόνο στήν κατσούλα τού καλυβιού, στό εσωτερικό, μά καί στό εξωτερικό τής καλύβας όπου έβαζαν εμφανώς σταυρό.
Σταυρό έχει καί τό πανάρχαιο λάβαρό τους, ο φλάμπουρας. Σταυρό έχουν καί στό χώρο ΣΤΑΥΡΩΤΟ ή ΚΑΤΣΑ.
Οί γυναίκες αλλά καί οί άνδρες παλαιότερα έφεραν σταυρό τατουάζ στό μέτωπο καί στά μπράτσα. Η εξοικείωσή τους μέ τόν σταυρό τούς έκανε καί καλούς Χριστιανούς. Οί Σαρακατσάνοι υπήρξαν "σταυρο-φορούντες" από τήν αρχαιότητα καί διέδωσαν τόν σταυρό σ` όλη τήν Ευρώπη.
Προσφάτως δε ανεκαλύφθη λείψανο ανθρώπου στίς Αλπεις καλά διατηρημένο στούς πάγους, εις τό οποίο οί επιστήμονες δίνουν ηλικία 4.000 ετών. Τό σώμα αυτό είναι καλά διατηρημένο καί στό δέρμα του διακρίνονται τατουάζ μέ σταυρούς!
Συνοπτικά στή ρίζα -ΚΑΤΣ έχουμε τήν αρχαία ένοια τού σταυρού καί τής κατσούλας (καλυβιού), τού ορθού κονακιού τών Σαρακατσάνων.
-ΣΑΡ λοιπόν ο ορεσίβιος βοσκός κτηνοτρόφος.-ΚΑΣ η καλύβα - κατσούλα πού φέρει τό σταυρό.
Μέ τόν συνδιασμό αυτών τών δύο αρχαίων ριζών-ενοιών έχουμε τήν προέλευση τής λέξης ΣΑΡ(α)ΚΑΤΣ(άνοι) πού σημαίνει οί ορεσίβιοι κτηνοτρόφοι, βοσκοί, πού ζούν στίς Κατσούλες, πού έχουν τόν σταυρό, ή οί σταυροφορούντες ορεσίβιοι κτηνοτρόφοι πού ζούν στίς κατσούλες
Η ιστορική εξέλιξη τής λέξεως Σαρακατσάνοι, έχει ώς εξής:
ΕΛ ΚΑ = +
ΣΕΛ ΚΑΣ-ΚΑΤΣ
ΣΑΛ-ΣΑΡ ΚΑΤΣΟΥΛΑ
ΣΑΡ(α) + ΚΑΤΣ(ουλιάνοι)
ΣΑΡΑΚΑΤΣΟΥΛΙΑΝΟΙ
ΣΑΡΑΚΑΤΣ` ΛΙΑΝΟΙ
ΣΑΡΑΚΑΤΣΙΑΝΟΙ
ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΟΙ
 Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΩΝ
Σαρακατσάνοι, μία λέξη γεμάτη νόημα, αλήθεια καί ιστορία, από τά βάθη τής αρχαιότητος καί τής παρουσίας τού αυτόχθονα Έλληνος - ανθρώπου στήν ιερή Ελληνική Γή. 
Ένας πρωτοελληνικός λαός πού δέν θά μπορούσε παρά νά έχει ένα πανάρχαιο Ελληνικό όνομα πού προέρχεται από τήν σύνθεση στοιχείων τού πανάρχαιου βίου του. 
Η Ελληνικότητα τών Σαρακατσάνων ήταν πάντοτε αδιαμφισβήτητη, ακόμη καί μετά τόν εκχριστιανισμό τους, καί όλοι γνωρίζουν πόσο ευλαβείς καί πιστοί άνθρωποι είναι οί Σαρακατσάνοι.
Όμως σάν Έλληνες - Χριστιανοί έχουν μιά μοναδική ιδιαιτερότητα. Από τά χριστιανικά ονόματα αποδέχονται μόνο τά Ελληνικά ή ελληνοποιημένα. Είναι αδύνατον νά βρεις Εβραϊκό όνομα σέ Σαρακατσάνο, όπως Δανιήλ, Ιωσήφ, Ραφαήλ, Δαυίδ, Εμμανουήλ κλπ. Η παράδοση τών Σαρακατσάνων, καί ειδικά οι πανάρχαιοι ιδιωματισμοί τους χρειάζονται ειδική μέριμνα. 
Η "γλώσσα" τών Σαρακατσάνων κρύβει τήν ιστορία τής Ελληνικής γλώσσας, γιατί περιέχει στοιχεία πρωτο-ελληνικά, Πελασγικά, Ομηρικά και αρχαϊκά. Αλλά χρειάζεται μεγάλη προσοχή, διότι πολλές λέξεις προέρχονται από παραφθορά καί είναι δύσκολος ο εντοπισμός τής πραγματικής λέξεως. 
'Οπως η λέξη κλίτσα αποτελείται από τή ράβδο καί τήν κλίτσα, τό καπέλο τής ράβδου δηλαδή η κατσούλα, πού υποκοριστικά ελέγετο Κατσουλίτσα (μικρή κατσού-λα), καί μέ παραφθορά κατσ`λίτσα καί στό τέλος κλίτσα.
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στό νόημα πού έχουν ορισμένες λέξεις. Λόγου χάριν οί Σαρακατσάνοι τίς βελανιδιές τίς αποκαλούν δένδρα, καί όλα τά υπόλοιπα κλαριά. Δένδρα όμως ονομάζει κι` ό Όμηρος τίς βελανιδιές (δρύς) αλλά καί σέ άλλους στίχους τά δένδρα τά αποκαλεί δένδρα. (ΙΛΙΑΔΑ Μ 131-134 καί Λ 86-89).
Επίσης Λούρα λένε οι Σαρακατσάνοι τούς μακρινούς λεπτούς κορμούς χωρίς φυλλωσιές κι` ο Όμηρος χρησιμοποιεί τόν όρο Δούρα (Δούρατα - Δόρατα, Δόρυ. -ΟΔΥΣΣΕΙΑ, Ε 162 - 164, Ζ 167).
Ο Όμηρος, Κρής (Κάρα) αποκαλεί τό κεφάλι, από τήν ίδια λέξη προέρχεται καί τό Σαρακατσάνικο κρητσούνας πού σημαίνει κεφάλας, καί τό κρητσούνι = κεφάλι.
Η λέξη τσοτίνα ή τσουτίνα πού σημαίνει τήν περιοχή τού ινιακού ή κροτάφων στό κεφάλι, καί είναι παραφθορά τής λέξης κοτίνα, εξ` ού καί ο αρχαίος "κότινος", τό στεφάνι τών Ολυμπιονικών.
Ένα ακόμη παράδειγμα πρωτοελληνικής Πελασγικής λέξης είναι η Εστία τής Κατσούλας τήν οποία οι Σαρακατσάνοι αποκαλούν Βάτρα, ονομασία πού προέρχεται από τό πελασγικό Βατάρα (Ησύχιος, "Πελασγικά", Ιάκωβος Θωμόπουλος, Αθήνα 1912). Πρόκειται για μία καθαρά Ελληνοπελασγική λέξη τήν οποία λανθασμένα μερικά λεξικά αποδίδουν στή Λατινική γλώσσα.
Οί Σαρακατσάνοι φέρουν καί αρχαιότατα πελασγικά ονόματα όπως τό Χαραλής (Πελασγικά, Ι.Θ.) καί σήμερα Καραλής πού έχει βρεθεί σέ πελασγική επιγραφή. Τό όνομα Καραλής, πού δέν έχει καμία σχέση μέ τό τουρκικό Καρά - Αλής, τό βρίσκουμε στούς Σαρακατσάνους τής Ελλάδας, Γιουγκοσλαβίας αλλά καί Βουλγαρίας.
Τό Ακοίτης, είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό Πελασγικό όνομα πού έχει βρεθεί κι` αυτό σέ Πελασγική επιγραφή καί τό οποίο συναντάμε μόνο στούς Σαρακα-τσάνους σάν Κοίτας καί είναι τό αντίστοιχο τού νεοχριστιανικού Χρήστος.
Πελασγικής προελεύσεως είναι πολλές λέξεις όπως; κρούτα, ρούγα, κάλεσος, βελέντζα, ζαλίκι, μερτζέλι, τσούπρα, λούγκα, κούπα, κούρνια, λιγκιάζω κ.α., αλλά καί πάρα πολλές Αρχαϊκές όπως: πυροστιά (πύρ + εστία), πυρόμαχος (πύρ + μάχομαι), σκ` τί - σκουτί (σκύτος=δέρμα ένδυμα), κουρνιαχτός (κορνιαχτός) κ.α. Η Ελλοπική - Πελασγική γλώσσα φυσικά ήταν αρκετά διαφοροποιημένη από τή γνωστή σ` εμάς Αττική διάλεκτο ή τά νεοελληνικά πού ομιλούμε σήμερα.
Η Ελλοπική - Πελασγική ήταν γεμάτη φθόγγους καί πολλά σύμφωνα, λίγα φωνήεντα καί σχεδόν καθόλου άρθρα, όπως άλλωστε καί η Ομηρική γλώσσα πού δέν έχει άρθρα.
Από τούς επηρεασμούς πού δεχόταν ο πρωτόγονος άνθρωπος τών ήχων πού παρήγαγε τό φυσικό του περιβάλλον, συνετέλεσαν στή διαμόρφωση τής γλώσσας, μέ ηχοποιητές λέξεις.
Όπως πολύ εύλογα μάς λέει ο Γ. Μπαμπινιώτης ("Θεωρητική Γλωσσολογία", 1986, σελίς 25): "Οί φθόγγοι μιάς γλώσσας ώς συνδιασμοί, ώς συγκεκριμένες φωνολογικές μορφές υπάρχουν ένεκα σημασιών, ώς φορείς δηλαδή ορισμένων σημασιών. Οί δέ σημασίες μιάς γλώσσας υπάρχουν μόνο διά τών φθόγγων. Οί ορισμένοι κατά γλώσσα συνδιασμοί φθόγγων πού μέ τή σειρά τους συνδέονται πρός ορισμένες σημασίες, συνθέτουν τή γλώσσα".
Αλλά καί ό Όμηρος μάς λέει κάτι σχετικό (ΙΛΙΑΔΑ, Δ 452):
"Ώς δ` ότε χειμαρόοι ποταμοί κατ` όρεσφι `ρέοντες ες μεσγάγκειαν ξυμβάλλετον όμβιμον ύδωρ. κρουνών εκ μεγάλων κοίλης ενυασθε χαράδρης τών δέ τε τηλόσε δούπον εν ούρεσιν έκλυε ποιμήν".
(Καί καθώς όταν οί σάν ποτάμια χείμαρροι κατέρχονται απ` τά βουνά καί σμίγουν αυξάνοντας τήν δύναμη τών οχετών πού κρημνίζονται μέσα στή βαθιά χαράδρα αυτών, βεβαίως τό μακρινό δούπο στά βουνά άκουε ο βοσκός). Καί ο αείμνηστος Ηλίας Τσατσόμοιρος ("Ιστορία Γεννέσεως τής Ελληνικής Γλώσσας", εκδόσεις Δαυλός, 1991) θά συμπληρώσει: "Σελλός, Ελλός καί Έλλην υπήρξαν οί κτηνοτρόφοι πού εποίμαναν τόν λόγο". Από τίς παραπάνω παραπομπές βγαίνει αβίαστα θάλεγα τό συμπέρασμα πώς οί κτηνοτρόφοι είναι εκείνοι πού δημιούργησαν τόν λόγο - γλώσσα μά καί τό τραγούδι. Η ανάγκη γιά έκφραση στό τραγούδι ώθησε στό νά επινοηθούν τά φωνήεντα μεταξύ τών συμφώνων καί φθόγγων δημιουργώντας ηχητική καλαισθησία.
Στούς Σαρακατσάνους παρατηρούμε πώς ενώ στήν καθομιλουμένη "γλώσσα" τους κάνουν ευρεία αποκοπή φωνηέντων στίς λέξεις, αντίθετα στά τραγούδια τους προφέρουν όλα τά φωνήεντα τών λέξεων, ούτως ώστε νά μήν παρατηρείται χασμωδία στά Σαρακατσάνικα τραγούδια.
Τό Σαρακατσάνικο τραγούδι είναι θά έλεγα πρωτόγονο τραγούδι γιατί κανένα παραδοσιακό Σαρακατσάνικο τραγούδι δέν συνοδεύονταν από μουσική κάποιου οργάνου.
Όσοι γνωρίζουν τή Σαρακατσάνικη παράδοση τών τραγουδιών εύκολα μπορούν νά διακρίνουν τή διαδοχή συλλαβών - ήχων μέ μιά συνεχή ροή πού προσφέρει μία ηχητική μελωδία σάν κελάρισμα.
Η απουσία μουσικού οργάνου στά τραγούδια τών Σαρακατσάνων τούς έκανε νά αναπτύξουν τή φωνητική τών τραγουδιών τους. Τό μόνο μουσικό όργανο πού έχουν είναι η φλογέρα (καί ένα είδος μεγάλης φλογέρας η Τζαμάρα), η οποία αποτελεί τήν πηγή έκφρασης τού ψυχικού κόσμου τού μοναχικού τσομπάνη πού βοσκά τά πρόβατα μόνος.
Όταν οι Σαρακατσάνοι θέλουν νά εκφράσουν τόν ρυθμό τών τραγουδιών τους χρησιμοποιούν τόν όρο: ν` χό, μιά λέξη πού κρύβει πολλά. Η λέξη: ν` χός, έχει προέλθει εκ παραφθοράς από τή λέξη νεροηχός. Δηλαδή ο ήχος τού κελαρίζοντος τρεχούμενου νερού ήταν η αιτία δημιουργίας αυτού τού όρου μά καί ότι ο ρυθμός τής ροής τών ήχων - συλλαβών τών τραγουδιών τους.
Οί Σαρακατσάνοι είναι οί πρώτοι πού "επόιμαναν τό λόγο" καθώς λέει ό Η. Τσατσόμοιρος, οί οποίοι ακούγοντας τά τρεχούμενα νερά, όπως μάς πληροφορεί ο Όμηρος, δημιούργησαν καί τό τραγούδι.
Καί ο αξιέπαινος επιστήμονας ανθρωπολόγος Δρ. Άρης Πουλιανός ("Σαρακατσάνοι: Ο αρχαιότερος λαός τής Ευρώπης", Πρακτικά συνεδρίου Σερρών 1983, Αθήνα 1985, σελ. 26) θά μάς επιβεβαιώσει: "Οί Σαρακατσάνοι τής πρωτοχάλκινης εποχής είναι αυτοί πού κατέχουν, καί πρώτοι μιλούν, τήν Ελληνική καί μέ τίς διαρκείς μετακινήσεις τους στόν Ελλαδικό χώρο ενεργούν σάν φορείς διαδίδοντας τή γλώσσα τους". Οί Σαρακατσάνοι οι ίδιοι καί η παράδοσή τους είναι ανεκτίμητοι διότι κουβαλούν τή μαρτυρία τής ιστορίας τού Ελληνισμού. Είναι τό αποδεικτικό στοιχείο τής αδιάκοπης ιστορικής καί βιολογικής συνέχειας καί πορείας του διά μέσου τών χιλιετιών.
Σαρακατσάνοι καί Ελληνισμός είναι όροι ταυτόσημοι, φορείς τού μοναδικού καί ανεπανάληπτου Ελληνικού πολιτισμού, ταγμένοι στήν ιερή καί πανανθρώπινη αποστολή τους. 
Η Σαρακατσάνικη παράδοση είναι σάν τά κάρβουνα μέσα στή χόβολη, όσο σκαλίζεις τή στάχτη τόσο ανάβει η φωτιά. Κι` εμείς, οί απόγονοί τους, πρέπει νά δώσουμε πνοή σ` αυτή τή φωτιά νά γίνει τρανή φλόγα νά φωτίσει τήν κακοποιημένη καί διαστρεβλωμένη στούς δύσκολους αυτούς γιά τόν Ελληνισμό καιρούς αλήθεια. 
ΜΟΛΑΡΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ

Βιβλιογραφία:
-Αδελφότητα Σαρακατσαναίων Ηπειρωτών Αθήνας "Σαρα- κατσάνικα Τραγούδια τής Ηπείρου", ΑΘΗΝΑ 1983.
-Εκδ. Γεωργιάδη:"Άπαντα τών Αρχαίων Ελλήνων Συγγ/φέων" -Αραβαντινός Π"Χρον/φία τής Ηπείρου",τόμ.Α/Β,Αθ `56
-Γρανίτσας Στ.:"Τά άγρια καί τά ήμερα τού βουνού & λόγγου"
-Θωμόπουλος Ιάκωβος:"Πελασγικά", ΑΘήνα, 1912.
-Γρηγοριάδης Π. "Μινωικό Ημερολόγιο",εκδ.Ν. Θέσις,Αθ. `91 -Πρακτικά συν/ρίου Σερρών:"Σαρακ/άνοι:Ένας Ελληνικός νομαδικός, κτηνοτροφικός πληθ/μός",Αθήνα `85.
-Δομπαράκη:"Επίτ. Λεξ. Αρχ. Ελλην. Γλώσσ."εκδ. Κολλάρου-Εστία -Ιωαννίδη Π. "Η άγνωστη προιστορία τών Ελλήνων",εκδ. Δίον 1987
-Τσατσόμοιρος Ηλίας"Ιστορία Γενέσεως τήςΕλληνικής Γλώσσας", εκδ. Δαυλός `91.
-Καββαδίας Γ.:"Σαρακατσάνοι",εκδ. Λούση Μπρατζιώτη, ΑΘ.
-Καρατζένη Ν."Οί νομάδες κτην/φοι τών Τζουμέρκων",Άρτα -Μπαμπινιώτης Γ.:"Θεωρητική Γλωσσολογία",Αθ. `86
-Κάρκου-Κορμεκιάρη:"Ετυμ. Λεξικό Αρχ. Ελλην. Γλώσσ." ,Λάρισ.`68
-Μάτσας Νέστωρ "Στέγη από ουρανό" εκδ.Κολλάρου
-Μακρής Ευριπίδ."Ζωή καί παράδοση Σαρακ/ναίων",Ιωάννινα`90
-Χρήστου Π.:"Οί περιπέτειες τών εθνικών ονομάτωντών Ελλήνων", εκδ. Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 1989.
-Π.Ο.Σ.Σ.: "Πανελλ. Ομοσπ.Συλλόγων Σαρακ/άνων",τόμ.Α/Β `83. -Πουλιανός Ά."Η προέλευση τών Ελληνων"εκδ.Μόρφωση `60.
-Μπότος Γιάννης:"Οί Σαρακατσάνοι", Αθήνα 1982
-Ρώσση Ιωάν. "Λεξικό ανωμ. ρημ. αρχ. Ελλην. γλώσσ.",εκδ. Ρώσση Ι. -Χατζημιχάλη Αγγελ. "Σαρακατσάνοι",τόμ. Α/Β Αθ. ``56
-Τομπαίδη Δ.:"Επιτομή Ιστορίας τής Ελλην. Γλώσσ.",εκδ. Ο.Ε.Δ.Β. -Πρεάρη Νίκου:"Ο ΟΡΦΕΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΟΡΦΙΚΟΙ",Αθήνα `9